سه هیچ به نفع مراکز استان
علی ششتمدی تحلیلی بر طرح استانی شدن انتخابات از منظر حوزههای انتخابیه استانی شدن انتخابات، مسئله و موضوعی است که در چند ماه اخیر در مجلس طرح شده و دوباره در محور بررسیهای سیاسیون و تحلیلگران قرار گرفته است. این طرح موافقان و مخالفان ـ و پرشمارتر از آن «ممتنعانی» ـ دارد که هنوز به
علی ششتمدی
تحلیلی بر طرح استانی شدن انتخابات از منظر حوزههای انتخابیه
استانی شدن انتخابات، مسئله و موضوعی است که در چند ماه اخیر در مجلس طرح شده و دوباره در محور بررسیهای سیاسیون و تحلیلگران قرار گرفته است. این طرح موافقان و مخالفان ـ و پرشمارتر از آن «ممتنعانی» ـ دارد که هنوز به جمعبندی نهایی در مورد آن نرسیدهاند!
ما هم به عنوان یک رسانه محلی، از زاویهدید مسائل محلی (که طبیعتاً از چشم پایتختنشینان پنهان میماند) مسئله را میبینیم و در مورد آن تحلیل خودمان را ارائه خواهیم داد.
از منافع این طرح، بیشتر به این نکته اشاره میشود که استانی شدنِ حوزههای انتخابیه، راهحل مناسبی برای یکی از مهمترین آسیبهای جاری در مورد نمایندگان مجلس است. آسیبی که چند ماه قبل، کریمی قدوسی هم بهصورت صریح به آن اشاره کرد؛ یعنی مراوده نمایندگان با نهادهای قدرت، بر سر منافع محلی. مثلاً قول گرفتن از وزیر برای چند تن قیر، در ازای پس گرفتن امضای استیضاح، یا بسیاری از مواردِ مشابه دیگر! افسوس و صد افسوس که باید برای چنین معضلی، دنبال راه حل باشیم! نمایندگان ما که قرار بود «نماینده» ما باشند، الآن باید از «زدوبند» بازداشته شوند! به چه روزی افتادهایم؟
دیگر نکته این است که با گسترده شدن دایره حوزههای انتخابیه، توقعات رأیدهندگان و بهتبع آن، شعارهای انتخاباتی نیز گستردهتر و عمیقتر میشوند. درواقع نمایندهها با وعدههایی مانند استان کردن یک شهرستان، شهرستان کردن یک بخش یا حتی بخش کردن یک دهستان، رأی جمع نمیکنند. تصور موافقان این است که آنها نمیتوانند سراغ تکتک مناطق استان رفته و با وعده آسفالت جاده و تأسیس سیستم فاضلاب و موارد مشابه، رأی بگیرند! عبدالرضا مصری، نماینده حال حاضر مجلس دراینباره میگوید: استانی شدن انتخابات توقعات مردم از نماینده در سطح جغرافیایی کوچک مانند روستاها را کم میکند و باعث میشود نمایندهها بتوانند به مباحث کلان کشوری و استانی بیشتر ورود کنند.
نکته دیگر، کاهش رقابتهای قومی و قبیلهای در انتخابات استانی است. طبیعی است که رأی قومیتها یا قبایل، درمجموع انتخابات استان، تأثیر بسیار کمتری خواهد داشت.
استانی شدن انتخابات، بخش عظیمی از هزینههای انتخابات را هم کاهش خواهد داد. از طرف دیگر، با استانی شدن انتخابات، نیاز به ساماندهی احزاب و قدرت یافتن آنها بیشتر میشود و اجرایی شدن این طرح، باعث خواهد شد که بهتدریج، این احساس نیاز، احزاب را به جایگاه واقعی خود در یک نظام دموکراتیک برساند.
ازجمله نکات منفی مهم این طرح نیز به کم شدن امکان دسترسی مردم و امکان بیشتر رقابت برای کسانی که تمکن مالی بیشتری دارند اشاره شده است. گاهی همصحبت از کاهش توجه به روستاها و مناطق کمجمعیت به میان میآید. هادی شوشتری دیگر نماینده مجلس معتقد است: در حال حاضر وقتی نماینده، حوزه انتخابیهای متشکل از یک تا چند شهرستان دارد، درست است که درگیر مسائل روزمره، جاری و جزئی میشود ولی از سوی دیگر حلقه واسطی بین رأس راهبردی نظام با کف جامعه است.
درمجموع بزرگترین نقطهضعف طرح، از نگاه نگارنده، تمرکز قدرت روی مراکز استان است. درواقع درصورتیکه انتخابات بهصورت استانی برگزار شود، نامزدهای مستقر در شهرستانها، امکان رقابت با نامزدهای مراکز استان را ندارند. حتی میتوان مسئله را به این شکل تعبیر کرد که استانی کردن انتخابات مجلس، به معنای حذف شهرستانهای غیر مرکز از دایره رقابت است.
درمجموع به نظر میرسد پس از بررسی امکان و زمینه قانونی برای این تصمیم، لازم است آن را به تفکیک ظرفیت استانها به محک بررسی بگذاریم. مثلاً در استانی مثل سیستان و بلوچستان که هنوز ریشسفیدها تعیینکننده اهداف و تصمیمگذار هستند، استانی شدن، یک فضا را ایجاد میکند و در استانی مثل تهران، با توجه به اهمیت خود پایتخت و تأثیرگذاری قطعی آن در جمع آرای استان، نتیجه کار به شکل دیگری خواهد بود.
بااینحال به نظر میرسد، استانی شدنِ انتخابات، فواید و امتیازهایی که موافقان طرح در موردش تصور میکنند را به ارمغان نخواهد آورد. به قول اصغر سلیمی «کار کارشناسی لازم بر روی این طرح انجام نشده است و فکر نمی کنم این طرح بتواند به نتیجه ای که مدنظر طراحان است برسد» مثلاً تأثیر قومیتها کمتر نمیشود، بلکه ابعاد آن گسترش مییابد. مثلاً در همین استان خراسان رضوی که نگارنده ساکن است، حتی یک درصد امکان ندارد که یک نامزد نیشابوری بتواند در سبزوار ستاد انتخاباتی تأسیس کند! یا برعکس!
متأسفانه زمینههای فرهنگی طوری ساخته شده که در نقاط مختلف، شهرها با یکدیگر، استانها باهم، بخشها و روستاها و حتی گاهی دو محله در یک روستا یا شهر، باهم دچار رقابت و حتی تقابل هستند. حتی محمد قسیم عثمانی از نمایندگان موافق این طرح در یکی از دفاعها گفته است: با استانی شدن انتخابات مجلس حداقل جنگ بین جذب اعتبارات و منابع برای شهرستانها تبدیل به جنگ برای استانها خواهد شد. به نظرم این خود یک گام رو به جلو برای تدوین و تصویب بودجه های سالانه کشور خواهد بود.
این سخن خود خبر از یک «مجادله بهتر» میدهد نه «حل مجادلهها»!
بهعنوان نمونه در انتخابات مجلس خبرگان که بهصورت استانی برگزار میشود میتوانیم نمونههای واضحی را بیابیم که یک فرد به خاطر اهلیت یک شهر، بدونِ آنکه بهخوبی شناخته شود، در آن شهر رأیی حداکثری جذب کرده است. این مسئله قطعاً در انتخابات استانی مجلس هم اتفاق خواهد افتاد. در همان مثال ذکرشده، نامزدهای نیشابوری و سبزواری، آرای همدیگر را با توجه به رقابتِ ایجادشده در سالهای اخیر، خنثی خواهند کرد و درنهایت تعیینکننده انتخابات رأی مردم مشهد خواهد بود.
بهاینترتیب مراکز استان سهم خودشان را در تعداد نمایندگان افزایش میدهند و شهرستانها تأثیر کمتری را در مجلس خواهند داشت. اصغر سلیمی میگوید: با شرایط کنونی اگر یک کاندیدا در یک شهرستان ۱۰ درصد رای بیاورد و فردی دیگر در همان شهرستان ۶۰ درصد رای بیاورد، احتمال دارد فردی که درصد کم تری رای را در شهرستان کسب کرده بتواند در سطح استان باتوجه به نظر مرکز استان رای بیشتری کسب کند و به مجلس راه یابد و فردی که رای بیشتری در شهرستان می آورد اما پشتوانه ای در مرکز استان ندارد به مجلس ورود پیدا نکند که این نوعی تبعیض است.
این نکته که وعدههای انتخاباتی، سطحی نازل دارد و گاهی یک نامزد با وعده ساخت یک کارگاه یا کارخانه سعی در جذب رأی دارد، مربوط به وسعت حوزه انتخابیه نیست. چنانکه اگر چنین بود، حوزههای انتخابیه کمجمعیتتر که مثلاً ۵۰ تا ۱۰۰ هزار رأیدهنده دارند، باید بیشتر دچار این آسیب میشدند تا حوزههای دارای ۵۰۰ هزار رأیدهنده یا بیشتر!
درمجموع به نظر نمیرسد استانی شدن انتخابات مجلس، مشکلات حاضر را درمان کند، درعینحال قطعاً مشکلات جدیدی ایجاد خواهد شد که نمیتوان آنها را در نظر نگرفت. درواقع باید به این نکته اذعان کرد که تعبیر رسول خضری، نماینده فعلی مجلس دراینباره درست است و قدرت یافتن احزاب، لازمه و زمینۀ استانی شدن انتخابات است.
به بیان بهتر، لازم است قبل از تصویب و اجرایی شدن طرح، احزاب در استانهای غیر از تهران نیز جان بگیرند و توان تأثیرگذاری خود را به دست بیاورند. در شرایط فعلی فقط در بعضی کلانشهرهای مرکز استان، میتوان قائل به ساختار حزبی به شکل موردنظر و قابلقبول بود. آن زمان، میتوان در مورد تأثیرگذاری استانی شدنِ انتخابات مجلس، در رفع نواقص فعلی این انتخابات صحبت کرد و نتیجه گرفت.
تمام این صحبتها، فقط روند تحلیل و بررسی ابعاد ماجرا است وگرنه حمیدرضا کاظمی، به نظر، بهدرستی اعلام کرده مخالفت شورای نگهبان با اصل قانونی استانی شدن، با اصلاح موارد آن، تغییر نخواهد کرد. یا به تعبیر هادی شوشتری: «نظام تصمیمگیری در کشور به جمعبندی نهایی در این زمینه نرسیده است.»
*منتشر شده در شماره ۱۴۵ هفته نامه ستاره شرق
برچسب ها :استانی شدن انتخابات ، انتخابات ، حوزههای انتخابیه ، سبزوار ، ستاره شرق ، علی ششتمدی
- نظرات ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط مدیران سایت منتشر خواهد شد.
- نظراتی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
- نظراتی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نخواهد شد.
ارسال نظر شما
مجموع نظرات : 0 در انتظار بررسی : 0 انتشار یافته : ۰