نحوه تشکیل هسته اولیه سپاه پاسداران در سبزوار

مرکز اسناد انقلاب اسلامی

از مهم‌ترین کارهایی که سپاه در اوایل پیروزی انقلاب در سبزوار انجام داد، پاک‌سازی شهر و برخی روستاها از وجود افراد مسلح، قاچاقچیان موادمخدر و مقابله با مجاهدان خلق (منافقین) بود. در پاک‌سازی که واحد عملیاتی سپاه از روستاهای عنبرستان، چاهه، طبس، صفی‌آباد و رباط‌گز انجام داد، ۲۱عدد انواع کلت کمری، هشت قبضه ژـ۳، هفده قبضه اسلحه‌ شکاری و پانصد فشنگ یوزی و ژـ۳ و نه کیلوگرم تریاک کشف و ضبط شد. در موردی دیگر براثر تلاش‌ها و درگیری مسلحانه‌ سپاه، دو خانه‌ تیمی منافقان کشف و ۴۵نفر از آنان بازداشت شدند. در این عملیات غافلگیرانه، فرهاد نجاتی، با نام مستعار «سعید»، مسئول نظامی منافقان شهرستان سبزوار، که در بیشتر ترورهای رخ‌داده حضوری فعال داشت، به هلاکت رسید. از این خانه‌های تیمی، نوعی بمب بسیار قوی، تعدادی سه‌راهی، بمب دست‌ساز که داخل قوطی‌های کمپوت جاسازی شده بود و همچنین چندین قبضه اسلحه با اسناد و مدارک درون‌گروهی کشف شد.

با آغاز به کار سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، این نهاد در استان‌های مختلف نیز فعالیت خود را شروع کرد. براساس مندرجات کتاب «انقلاب اسلامی در سبزوار» که توسط مرکز اسناد انقلاب اسلامی منتشر شده است: سپاه پاسداران در خراسان توسط حجج اسلام عباس واعظ طبسی، سیدعبدالکریم هاشمی‌نژاد، صفایی، محمد موسوی قوچانی، عبدخدایی و شهید عبدالحمید دیالمه اعلام موجودیت کرد. با تشکیل سپاه در مشهد، شاخه‌ سپاه در سبزوار هم تأسیس شد. تشکیل‌دهندگان هسته‌ اولیه‌ سپاه در سبزوار عبارت ‌بودند از: محمدرضا محسنی ثانی، شهید فرومندی، حسین هراتی، علی‌اصغر جعفری‌نسب، ابراهیم شایقی کارگر، علی‌اصغر صفار و سیدابراهیم شجیعی.

اولین فرمانده سپاه سبزوار محمدرضا محسنی ثانی بود. او که پس از دستور امام، مبنی بر تشکیل سپاه، به همراه جمعی از دوستانش، که در اتحادیه‌ انجمن‌های اسلامی ‌اروپا فعالیت می‌کردند، وارد این نهاد شد، ابتدا در امور استان‌ها فعالیت خود را شروع کرد. با تشکیل سپاه در استان‌های مختلف، وی به مشهد رفت و پس از شکل‌گیری سپاه مشهد جهت تأسیس سپاه در سبزواربه این شهر آمد.

او درباره‌ کیفیت شکل‌گیری سپاه و عملکرد آن در سبزوار چنین می‌گوید‌: «‌اوایل سال ۱۳۵۸ بود که سپاه در سبزوار شکل گرفت. حسین هراتی به‌عنوان معاونت فرهنگی و حاج آقای صفار به‌ عنوان معاونت مالی و پشتیبانی منصوب شدند. بعد از مدتی، سه چهار نفر از اسفراین آمدند و از من تقاضا کردند، وارد سپاه سبزوار شوند. آقای هراتی، که گزینش نیروها هم با ایشان بود، بررسی کردند و احساس کردیم که جوان‌های بسیار مؤمن و باانگیزه‌ای هستند. آنها عبارت بودند از: شهید فرومندی، شهید خردمندی و شهید شفیعی. بعد از مدتی احساس کردم که شهید فرومندی لیاقت و شایستگی ویژه‌ای در او وجود دارد. به‌همین خاطر، او را به‌عنوان معاون عملیاتی خود قرار دادم. محل تشکیل سپاه، ابتدا فلکه‌ زند یا فلکه‌ کارگر فعلی بود ـ قسمت غربی فلکه که در زمان شاه، محل پیشاهنگی بود ـ با توجه به اینکه سپاه با فرمان امام شروع شد و به‌عنوان ضابط دادگستری هم با تصویب شورای انقلاب کارها را به‌دست گرفت؛ لذا سریع توانست همه‌ مسائل را تحت‌الشعاع خود قرار دهد. در سبزوار بیشتر کارها وابسته به سپاه بود، از کارهای فرمانداری گرفته تا ادارات مختلف تا مسائل رسیدگی به امور مردم و… به اعضا اصلاً حقوقی پرداخت نمی‌‌شد. فقط برای کل سپاهیک ماشین داشتیم که آن را از تهران آورده بودم…»

سپاه سبزوار در ابتدا تشکیلات چندان منسجمی نداشت و چنان‌که محسن ثانی، فرمانده آن هم اشاره کرد به نیروهای آن هیچ‌گونه حقوقی پرداخت نمی‌شد. حسین محرومی درباره‌ کیفیت تأسیس تشکیلات سپاه و عملکرد آن چنین می‌گوید: «در سپاه به هیچ‌کس حقوقی پرداخت نمی‌شد، اما مردم از روی اخلاص، دسته‌دسته جهت عضویت و فعالیت در سپاه روی می‌آوردند. سپاه آن زمان نه وسیله‌ نقلیه داشت و نه امکاناتی؛ بلکه افراد داوطلبانه جهت فعالیت به سپاه می‌آمدند. آنهایی که صاحب وسیله و ماشین بودند، ماشین خود را هم در اختیار سپاه قرار می‌دادند. سپاه حتی به افرادی هم که دعوت به‌کار می‌کرد، حقوق ثابت پرداخت نمی‌کرد. روال به‌این‌صورت بود که حاج آقای صفار، پولی را در گاوصندوق داخل اتاقی قرار می‌داد، سپس به افراد گفته می‌شد هرآنچه نیاز دارید، بردارید. گاه می‌شد که نه‌تنها این مقدار پول کم نمی‌شد، بلکه به آن افزوده هم می‌شد. مثلاً اگر فردی پانصد تومان نیاز داشت و از آن پول برداشت می‌کرد، فردی دیگر ۵۵۰تومان به‌جای آن می‌گذاشت. درضمن، سپاه هیچ‌گونه امکانات رفاهی هم نداشت….»

از مهم‌ترین کارهایی که سپاه در اوایل پیروزی انقلاب در سبزوار انجام داد، پاک‌سازی شهر و برخی از روستاها از وجود افراد مسلح، قاچاقچیان موادمخدر و مقابله با مجاهدان خلق (منافقین) بود. در پاک‌سازی که واحد عملیاتی سپاه از روستاهای عنبرستان، چاهه، طبس، صفی‌آباد و رباط‌گز انجام داد، ۲۱عدد انواع کلت کمری، هشت قبضه ژـ۳، هفدهقبضه اسلحه‌ شکاری و پانصدفشنگ یوزی و ژـ۳ و نهکیلوگرم تریاک کشف و ضبط شد. در موردی دیگر براثر تلاش‌ها و درگیری مسلحانه‌ سپاه دوخانه‌ تیمی منافقان کشف و ۴۵نفر از آنان بازداشت شدند. در این عملیات غافلگیرانه، فرهاد نجاتی، با نام مستعار «سعید»، مسئول نظامی منافقان شهرستان سبزوار، که در بیشتر ترورهای رخ‌داده حضوری فعال داشت، بههلاکت رسید. از این خانه‌های تیمی نوعی بمب بسیار قوی، تعدادی سه‌راهی، بمب دست‌ساز که داخل قوطی‌های کمپوت جاسازی شده بود و همچنین چندین قبضه اسلحه با اسناد و مدارک درون‌گروهی کشف شد.

با آغاز جنگ تحمیلی، همه‌ تلاش‌ها و کوشش‌های سپاه به حضور در جبهه‌ها معطوف شد و نیروهای بسیاری از سپاه سبزوار و نیز بسیج به جبهه اعزام شدند.