دیدگاه‌ها برای چشم‌انداز سبزوار در افق ۱۴۰۴ بسته هستند
تاریخ انتشار : شنبه 29 خرداد 1395 - 16:14
-

چشم‌انداز سبزوار در افق ۱۴۰۴

سبزواریان – علی نورآبادی: بر اساس سند چشم‌انداز ۱۴۰۴ ایران باید کشور اول منطقه در زمینه‌های مختلف باشد. اهداف بسیار بلندی در این سند پیش‌بینی شده است که اگر محقق شود ایران واقعاً کشور اول منطقه خواهد شد. این سند از سال ۱۳۸۴ آغاز شده و یازده سال آن گذشته است. این سند بسیار کلی

sabzevar1404سبزواریان – علی نورآبادی: بر اساس سند چشم‌انداز ۱۴۰۴ ایران باید کشور اول منطقه در زمینه‌های مختلف باشد. اهداف بسیار بلندی در این سند پیش‌بینی شده است که اگر محقق شود ایران واقعاً کشور اول منطقه خواهد شد.

این سند از سال ۱۳۸۴ آغاز شده و یازده سال آن گذشته است. این سند بسیار کلی و در سطح کلان کشور است اما می‌توان برای هر استان، منطقه یا شهری نیز اهدافی برای افق ۱۴۰۴ پیش‌بینی و برنامه‌ریزی کرد. اگر این اهداف استانی و منطقه‌ای به صورت صحیح سیاست‌گذاری و اجرایی شود درنهایت به اهداف سند چشم‌انداز کشوری هم خواهیم رسید.

هر چند یازده سال گذشته و به‌نوعی عقب هستیم اما هنوز هم دیر نشده است؛ اگر برای منطقه سبزوار نیز اهدافی برای افق ۱۴۰۴ ترسیم کنیم این برنامه و اهداف نقشه راهی برای آینده خواهد بود. با این سند و برنامه تکلیفمان روشن خواهد شد که کجا هستیم و به کجا باید برسیم. همچنین در این سند مشخص خواهد شد که چه‌کار باید بکنیم تا به این اهداف دست یابیم.

اگر دقیق باشیم متوجه می‌شویم که سبزوار در سه چهار سال گذشته تغییرات زیادی داشته است. از این تغییرات می‌شود به «خیزش» یا «جهش» تعبیر کرد. به عبارتی جهش سبزوار تقریباً از سال ۱۳۹۰ آغاز شده است. البته تاکنون بیشتر این تغییرات در زمینه نگرش‌ها، تفکرات، افق دیدها، روحیه‌ها و خصلت‌ها بوده به همین دلیل کمتر به چشم آمده است.

روشن است که عوض کردن تفکرات و نگرش‌های مسئولان و دست‌اندرکاران که در طول ۳۰ یا ۴۰ سال متصلب و سخت شده است به این راحتی‌ها نیست. گاه ایجاد تغییری کوچک در تفکرات و افق دید یک مسئول که در طول سال‌ها شکل گرفته است و متعصبانه نیز از آن دفاع و پیروی می‌کند از ساختن یک طرح عظیم سخت‌تر است. آنچه در درجه نخست خیلی مهم است همین تغییر نگرش‌ها و روحیات است که الحمدالله در حال رخ دادن است، اما برای به بار نشستن آن باید صبور بود. آثار و نتایج این تغییرات را در سال‌های آینده خواهیم دید. همه این‌ها اما کافی نیست و سبزوار هنوز ظرفیت‌ها و استعدادهای زیادی دارد که باید به فعلیت برسند و شکوفا شوند. سبزوار لیاقتش بسیار بیشتر از این‌هاست. سبزوار در افق ۱۴۰۴ چگونه خواهد بود و ما آن را چگونه خواهیم ساخت؟

– منطقه سبزوار ظرفیت‌ها و استعدادهای زیادی در زمینه‌های علمی، فرهنگی، اقتصادی، تجاری، گردشگری و اجتماعی دارد که این ظرفیت‌ها و استعدادها باید در افق ۱۴۰۴ به فعلیت و نتیجه برسند.

– با اینکه سبزوار منطقه‌ای کشاورزی و دامداری است اما متأسفانه تاکنون در صنایع و تولیدات کشاورزی در این منطقه تقریباً هیچ کاری صورت نگرفته است و سبزوار در این زمینه جایگاهی ندارد. محصولات منطقه سبزوار یا فاسد می‌شود و یا برای کارخانه‌های شهرهای دیگر فرستاده می‌شود. سبزوار در افق ۱۴۰۴ باید یکی از قطب‌های کشور در زمینه صنایع تبدیلی و تولیدات کشاورزی و دامی باشد. سبزوار در افق ۱۴۰۴ باید دست‌کم چند کارخانه بزرگ برای تولیدات کشاورزی و دامی با برندهای ملی داشته باشد. سبزوار در افق ۱۴۰۴ به‌جای فرستادن محصولاتش به شهرهای دیگر باید جذب‌کننده محصولات منطقه و حتی شهرهای اطراف باشد.

– سبزوار سرمایه‌های سرگردان و پراکنده زیادی دارد، در افق ۱۴۰۴ باید همه این سرمایه‌ها در منطقه به کار گرفته شوند. در افق ۱۴۰۴ نباید سرمایه‌های مردم سبزوار از منطقه خارج شود. این وظیفه مدیریت شهری است که همه زمینه‌های فیزیکی و شرایط فرهنگی را برای سرمایه‌گذاری در حوزه‌های مختلف فراهم و آماده کند. هیچ کس از آبادانی و پیشرفت شهر و دیار خود بدش نمی‌آید بنابراین سبزوار در افق ۱۴۰۴ باید آن‌قدر جذاب باشد که نه‌تنها هیچ سرمایه‌ای از منطقه خارج نشود بلکه جذب‌کننده سرمایه‌های سرگردان مردم منطقه و حتی شهرهای اطراف باشد. اگر مسئولان بتوانند تنها سرمایه‌های سبزواری‌ها را جذب کنند برای پیشرفت کل منطقه کافی است.

– سبزوار در سال‌های نه‌چندان دور از قطب‌های تجاری کشور به حساب می‌آمده؛‌ به‌گونه‌ای که این شهر طرف تبادل کالا با اصفهان پایتخت کشور در زمان صفویان بوده است. این مسئله از تعدد کاروانسراها در سبزوار مشخص است. در افق ۱۴۰۴ باید تجارت سبزوار دوباره احیاء شود. تجارت سبزوار از ۱۰۰-۱۵۰ سال پیش یعنی از دوره صفوی و قاجاری جلوتر نیامده است. تجارت سبزوار همچنان سنتی و به‌صورت خام فروشی باقی مانده است. تجارت سبزوار در افق ۱۴۰۴ باید به تجارت پیشرفته و همگام با تحولات روز تبدیل شود. تجارت محصولات به‌صورت خام فروشی در افق ۱۴۰۴ باید به تجارت با ارزش‌افزوده به شکل‌های مختلف تبدیل شود. تجارت سبزوار در افق ۱۴۰۴ باید به یک صنعت تبدیل شود تا هم هزینه کمتری داشته باشد و هم ارزش‌افزوده آن چند برابر شود.

– سبزوار در افق ۱۴۰۴ دیگر نباید ۱۸۵ هکتار بافت فرسوده و حاشیه‌نشین داشته باشد. درست است که مسئولان وظیفه خطیری در قبال این مناطق دارند اما به نظر می‌رسد مهم‌ترین عامل از بین بردن بافت‌های فرسوده و حاشیه‌نشینی‌ها تقویت بنیه اقتصادی مردم است تا خودشان دست به بازسازی و نوسازی بزنند. تقویت بنیه اقتصادی مردم هم تنها با «تولید ثروت» ممکن است و تولید ثروت با «سرمایه‌گذاری» ایجاد می‌شود. وجود محله‌ای مانند کوی گلستان آن هم در قلب شهر سبزوار در افق ۱۴۰۴ دیگر هیچ توجیهی ندارد. کوی گلستان محک خوبی است و هم‌اکنون نیز می‌شود با وضع وخیم آن درباره عملکرد مدیریت شهری سه دهه گذشته سبزوار قضاوت کرد. وضع کوی گلستان به‌گونه‌ای است که خودمان خجالت می‌کشیم آن را به کسی نشان دهیم و همیشه سعی در پنهان کردن آن داریم. سعی می‌کنیم خودمان را به ندیدن بزنیم اما کوی گلستان در قلب شهر است و پوشاندنی نیست.

– بدون رودربایستی اگر می‌خواهیم سبزوار در افق ۱۴۰۴ یک قطب اقتصادی و تجاری باشد باید شبکه حمل‌ونقل و ارتباطات آن تکمیل شود. پیشرفت و رونق اقتصادی بودن داشتن شبکه حمل‌ونقل کامل ریلی، هوایی و جاده‌ای امکان‌پذیر نیست و بدون تردید برای فعالیت‌های اقتصادی و تجاری مهم‌تر از همه راه‌آهن است. اگر سبزوار به شبکه ریلی سراسری کشور متصل نشود حتی اگر فرودگاه مجهز و فعالی هم داشته باشیم باز رونق اقتصادی نخواهیم داشت چون فرودگاه هیچ‌گاه جای راه‌آهن را پر نمی‌کند. راه‌آهن ارزان‌ترین، ایمن‌ترین و راحت‌ترین وسیله حمل‌ونقل است. دلمان را به این قطعه ۴۵ کیلومتری در دست ساخت که معلوم هم نیست کی به بهره‌برداری برسد، خوش نکنیم. چون این قطعه اگر هم بعد از ۵۰ سال تأخیر بالاخره ساخته شود چنانکه مسئولان کشوری راه‌آهن پیش‌تر گفته‌اند یک قطار محلی خواهد بود که کارایی چندانی برای فعالیت‌های اقتصادی نخواهد داشت.

سبزوار در افق ۱۴۰۴ باید به شبکه ریلی سراسری شرقی- غربی و شمالی- جنوبی کشور متصل شود. بدون داشتن راه‌آهن سخن گفتن از رونق اقتصادی و تجاری گزافه‌گویی است و بدون آن حتی منطقه ویژه اقتصادی سبزوار هم به جایی نخواهد رسید.

قطار برقی تهران- مشهد هنوز در مرحله طرح است و وارد مرحله اجرایی نشده است اما از همین حالا نمایندگان و مسئولان سبزوار باید هوشیار باشند که این بار خط راه‌آهن انحراف پیدا نکند. باید از الآن که این خط در مرحله طراحی است به هوش باشند و پیگیری کنند که سبزوار را جا نیندازند. یک‌بار غفلت کردیم یکی از شهرهای بزرگ خراسان از نعمت راه‌آهن محروم شد و حالا پنجاه سال است تلاش می‌کنیم تا آن غفلت را جبران کنیم و هنوز نتوانسته‌ایم. ما چشیده‌ایم که جبران یک غفلت کوچک در بزنگاه چقدر سخت و گاه ناممکن است؛ بنابراین خیلی باید هوشیار باشیم که آن تجربه تلخ را تکرار نکنیم.

از شهر همسایه‌مان یاد بگیریم که چگونه با پیگیری‌های خستگی‌ناپذیر آزادراه حرم تا حرم را به نزدیکی شهرشان آوردند. آزادراه حرم تا حرم از نیشابور فاصله داشت اما آن‌ها با حدود دو سال پیگیری جدی و برگزار جلسات متعدد با مسئولان کشوری و استانی آزادراه را به ۵ کیلومتری شهر آوردند. از آن‌ها یاد بگیریم که چگونه توانستند با پیگیری و پشتکار همه نقشه‌ها و طرح‌ها را اصلاح کنند چون می‌دانستند که اگر الآن غفلت کنند بعداً جبران آن ممکن نخواهد بود. چون می‌دانستند که اگر الآن دو سال پیگیری باشند و چندین جلسه برگزار کنند بهتر است تا بعداً مثل ما پنجاه سال دوندگی کنند و عاقبت هم به نتیجه دلخواه نرسند. از آن‌ها یاد بگیریم، چون یک لحظه غفلت یک‌عمر پشیمانی در پی خواهد داشت.

– سبزوار بیش از ده دانشگاه دارد بنابراین این‌که انتظار داشته باشیم این شهر در افق ۱۴۰۴ یکی از قطب‌های علمی و فناوری کشور باشد توقعی زیادی نیست. در افق ۱۴۰۴ باید درصدی از محصولات علمی و فناوری کشور را جامعه دانشگاهی و پژوهشی سبزوار تولید کند. مشخص کردن عدد خاصی سخت است اما این درصد به همت و پشتکار مسئولان دانشگاهی سبزوار بستگی دارد. برای رسیدن به این درصد از تولیدات علمی، دانشگاه‌های سبزوار باید از نظر علم و فناوری به‌روز شوند و از آخرین یافته‌ها و دستاوردهای علمی کشور و جهان خبر داشته باشند. باید مراکز تحقیقاتی و فناوری فعال در دانشگاه‌های سبزوار پا بگیرند و تقویت شوند. برای رسیدن به این درصد از تولیدات علمی باید شرکت‌های دانش‌بنیان و مراکز رشد در شهرستان ایجاد شوند.

همچنین سبزوار باید حتماً یک پارک علم و فناوری داشته باشد. اگر مسئولان خبرها را دنبال کنند حتماً متوجه شده‌اند که قطب‌های علمی و فناوری در مناطق مختلف کشور در حال شکل گرفتن هستند؛ اگر سبزوار نتواند حداکثر در ۵ تا ۱۰ آینده به یکی از قطب‌های علمی و فناوری تبدیل شود به‌تدریج از چرخه علمی کشور حذف خواهد شد. این حذف قطعاً اتفاق خواهد افتاد هر چند که سبزوار ۱۵ دانشگاه بزرگ و حدود ۵۰ هزار دانشجو داشته باشد. حذف سبزوار از چرخه علمی کشور با این تعداد کمی دانشگاه و دانشجو خیلی تلخ خواهد بود.

– در افق ۱۴۰۴، دانشگاه علوم پزشکی سبزوار باید با افزایش دانشکده‌ها – دست‌کم همان دانشکده‌های دندان‌پزشکی، طب سنتی و داروسازی که از سال‌ها پیش برای ایجاد آن‌ها وعده داده شده است- و بالا بردن سطح علمی خود به تیپ یک دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور ارتقاء یابد. سبزوار با داشتن بیمارستان‌های پیشرفته‌ای مانند حشمتیه و واسعی بسیاری از زیرساخت‌های لازم را برای این مهم داراست تنها باید با پیگیری و پشتکار بیشتر هر طور شده تعداد دانشکده‌ها را افزایش دهیم و با فعالیت‌های پژوهشی گسترده سطح علمی دانشگاه را بالا ببریم. البته این کار راحتی نیست و تلاش و خون‌دل خوردن می‌خواهد اما ممکن است.

– اگر در افق ۱۴۰۴ جمعیت دانشجویی و فرهنگی سبزوار به مرز ۵۰ هزار نفر برسد باید زیرساخت‌های فرهنگی لازم را برای این جمعیت دانشجویی فراهم کنیم. یکی از ضروری‌ترین زیرساخت‌های فرهنگی احداث کتابخانه مرکزی شهرستان است. کتابخانه‌ای که گنجایش دست‌کم یک‌میلیون نسخه کتاب را داشته باشد و بتواند همه نیازهای علمی و پژوهشی جامعه دانشجویان، فرهنگیان و پژوهشگران را در حوزه مختلف تأمین کند. بنابراین هر روز که در ساخت کتابخانه مرکزی شهر کوتاهی و غفلت کنیم به همان اندازه سبزوار از قافله علم و پژوهش عقب می‌ماند.

به‌جای تسهیل و تسریع در ساخت کتابخانه مرکزی، متأسفانه چند سال است درباره زمین کتابخانه اختلاف داریم. اوایل سال گذشته صحبت‌هایی درباره تأمین اعتبار کتابخانه مرکزی از سوی وزارت ارشاد شد اما الآن هیچ اطلاعی از سرنوشت آن نداریم. مسئولان محترم هم نه گزارشی به افکار عمومی می‌دهند و نه اطلاع‌رسانی درستی دارند. آیا واقعاً داشتن رتبه یازدهم استان در شاخص‌های کتاب و کتاب‌خوانی شایسته شهری تاریخی و فرهنگی و دانشگاهی‌ای مانند سبزوار است؟ مگر استان چند تا شهر بزرگ و مهم دارد؛ این وضع یعنی آن‌که سبزوار حتی از بخش‌های تازه شهر شده هم پایین‌تر است.

علاوه بر کتابخانه مرکزی زیرساخت‌های فرهنگی دیگری نیز باید در سبزوار ساخته شود. سبزوار هنوز مکانی آبرومند برای برگزاری نمایشگاه‌ها ندارد. ساخت نمایشگاه در کنار پایانه مسافری آغاز شده بود اما نیمه‌تمام رها شد. سبزوار هنوز سینما و سالن تئاتر و موزه درخور شأنش ندارد. پیش‌تر پیشنهاد ساخت مکانی با عنوان «پردیس جامع فرهنگی بیهقی» ارائه شد اما متأسفانه پیگیری نشد. در این پردیس همه زیرساخت‌های فرهنگی لازم برای ۳۰- ۴۰ سال آینده شهر پیش‌بینی شده است که اگر شورای شهر و مدیریت شهری آن را جدی بگیرند می‌توان تا افق ۱۴۰۴ آن را ساخت و تکمیل کرد.

– سبزوار در افق ۱۴۰۴ باید یکی از شهرهای مقصد گردشگری در شرق کشور باشد. شهر مقصد گردشگری یعنی آن‌که از ۲۰ میلیون مسافری که از کنار سبزوار می‌گذرند دست‌کم یک‌میلیون نفر آن‌ها از ابتدا توقف و بازدید از شهر تاریخی و فرهنگی سبزوار را در برنامه خود بگنجانند؛ و این توقف می‌تواند از اقامت شبانه تا بازدید چندساعته از آثار تاریخی شهر باشد. مسئولان و مدیریت شهری سبزوار باید برای چنین چشم‌اندازی سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی کنند. مدیریت شهری باید با تلاش و پشتکار، زیرساخت‌ها و شرایط فرهنگی و محیطی سبزوار را برای چنین چشم‌اندازی آماده کنند. در افق ۱۴۰۴ باید طرح‌هایی مانند «بیهق طولانی‌ترین خیابان گردشگری ایران»، کویر نوردی مزینان، تپه باستانی سبزوار و غیره تحقق یابد.

– بخش قابل‌توجهی از اقتصاد سبزوار در افق ۱۴۰۴ باید از طریق میراث فرهنگی و گردشگری باشد. همچنین بخش قابل‌توجهی از اشتغال جوانان سبزوار در افق ۱۴۰۴ به‌جای دلالی و دیگر شغل‌های کاذب باید در حوزه گردشگری باشد. واقعاً جای شرمندگی است که سبزوار بااین‌همه ظرفیت، نرخ بیکاری‌اش از میانگین کشوری بالاتر باشد. در سبزوار افق ۱۴۰۴ دیگر نباید سرمان به علت نرخ بالای بیکاری جوانانمان پایین بیندازیم.

– سبزوار از شهرهای کهن،‌ تاریخی و فرهنگی خراسان بزرگ است اما کمتر کسی در کشور سبزوار را با این مشخصات می‌شناسند. حتی بسیاری از مردم خود شهر نیز به این مهم آگاهی ندارند. در افق ۱۴۰۴ باید سبزوار را نه‌تنها در کشور که در جهان به‌عنوان شهر کهن،‌ تاریخی و فرهنگی بشناسانیم.

* اما چگونه سبزوار را به افق ۱۴۰۴ برسانیم؟

۱- بگذارید دعوای آخر را همین اول بکنیم تا خیال خیلی‌ها راحت شود. این برنامه با اعتبارات قطره‌چکانی و بروکراسی دست‌وپا گیر دولتی عملی نمی‌شود. با اعتبارات قطره‌چکانی و بخورونمیر دولتی هیچ‌وقت به جایی نخواهیم رسید و کاری هم صورت نخواهد گرفت. برنامه‌های دولتی که هر سال با عناوین مختلفی مانند طرح جامع، برنامه تفصیلی و ده‌ها عنوان دیگر تصویب و ابلاغ می‌شود به‌جای خود اما این برنامه فراتر از همه این برنامه‌های رسمی است. عملی شدن این برنامه، «عشق» می‌خواهد؛ عشقی از جنس حب الوطن. برای همین گفته‌اند: عمر الله البلدان بحب الاوطان (خدا شهرها را با عشق به وطن آباد می‌کند). تنها کسانی می‌توانند سبزوار را به افق ۱۴۰۴ برسانند که فارغ از همه منفعت‌طلبی‌های شخصی و گروهی و مصلحت سنجی‌های سیاسی و جناحی وارد گود شوند و بدون هیاهو تنها برای آبادانی و پیشرفت سبزوار کار کنند.

۲- با تمام وجود معتقدم که برنامه سبزوار در افق ۱۴۰۴ قابل تحقق است. اگر فقط ظرفیت‌های کم‌نظیر سبزوار را در حوزه‌های مختلف به فعلیت برسانیم به این افق خواهیم رسید؛ ظرفیت‌هایی که همه می‌دانیم و در بالا هم به آن‌ها اشاره شد. تحقق برنامه سبزوار در افق ۱۴۰۴ البته چند چیز مهم می‌خواهد: باور قلبی به این برنامه‌ها، سیاست‌گذاری درست، همفکری و تعامل، تلاش و پشتکار خستگی‌ناپذیر، پای کار آوردن مردم و سرمایه‌گذاری. این‌ها اهداف بزرگی است اما دست‌یافتنی؛ و اهداف بزرگ و کارهای سخت را هم برای مردان بزرگ ساخته‌اند.

۳- اگر سه عنصر کار، ابتکار و پشتکار را داشته باشیم برخی از این اهداف حتی در برنامه میان‌مدت ۵ یا ۶ ساله هم قابل‌دستیابی هستند. برای همین برای تحقق اهداف چشم‌انداز افق ۱۴۰۴ همان‌طور که باید از همه سرمایه‌های مادی استفاده کنیم، باید همه سرمایه‌های انسانی‌مان را نیز به کار بگیریم. فرقی نمی‌کند که این سرمایه‌های انسانی در خود شهرستان باشند یا در جاهای دیگر. هیچ‌کس نیست که از پیشرفت و آبادانی شهر بدش بیاید، هنر آن است که با تدبیر و هوشمندی از هر کسی به‌اندازه و سر جای خودش استفاده کنیم. با به کارگیری تک‌تک سرمایه‌های انسانی می‌توان بخشی از ظرفیت‌ها و استعدادها را فعال کرد؛ هر چند که این افراد کوچک باشند.

درست است که تولید ثروت و جذب سرمایه‌ها کوتاه‌ترین مسیر پیشرفت منطقه سبزوار است اما همه‌چیز هم پول نیست. پیشرفت شهرستان، بیشتر از پول با همت، اراده، کار و تلاش حاصل می‌شود. مگر نه این‌که تولید ثروت و جذب سرمایه‌ها هم تنها با پیگیری، سماجت، کار و تلاش صورت خواهد گرفت.

۴- ما در دو سه دهه گذشته همیشه از حسادت‌ها، تنگ‌نظری‌ها،‌ منفعت‌طلبی‌های شخصی و گروهی، سیاسی‌کاری‌ها و کارشکنی‌ها ضربه خوردیم؛‌ آن هم ضربه‌های بسیار کاری که گاه کل منطقه را سال‌ها و بلکه دهه‌ها عقب انداخته است. در دو سه دهه گذشته انرژی، وقت و توانی که باید صرف پیشرفت سبزوار و فعال کردن ظرفیت‌های منطقه می‌شد در این اختلافات و دعواها و کشمکش‌ها به هدر رفت. ما به جای این‌که با هم کار کنیم همدیگر را خنثی کردیم. اگر انرژی و توانی که صرف خنثی‌سازی اصطکاک‌ها و اختلاف‌ها در سبزوار شده است برای پیشرفت منطقه به کار گرفته می‌شد، سبزوار به جایگاهی می‌رسید که خیلی با وضع فعلی فاصله داشت.

سبزوار در افق ۱۴۰۴ زمانی محقق می‌شود که همه این مسائل را که نشان از عدم بلوغ روحی و فرهنگی است کنار بگذاریم. سبزوار در افق ۱۴۰۴ زمانی تحقق می‌یابد که فقط «کار» کنیم. زمانی به این اهداف می‌رسیم که بدون توجه به همه نامهربانی‌ها، نامردمی‌ها، سختی‌ها و فراز و نشیب‌ها فقط «کار» کنیم.

۵- بند بالا روی منفی و سلبی ماجرا بود اما اگر بخواهیم روی مثبت و ایجابی را ببینیم باید بگوییم در سبزوار باید یک خانه‌تکانی حسابی داشته باشیم؛ خانه‌تکانی در دیدگاه‌ها، افق دیدها، تفکرات، زیرمجموعه‌ها و نوع همکاری‌ها و تعامل‌ها و غیره. باید پیله محدودی را که در دو سه دهه گذشته دور خودمان تنیدیم، پاره و افق دیده‌ها را وسیع‌تر کنیم. دست‌کم باید افق دیدمان در سطح ملی باشد و در حد و اندازه ملی کار کنیم تا سبزوار در سطح کشوری مطرح شود.

باید از همه ظرفیت‌های موجود ملی و کشوری برای پیشرفت و آبادانی منطقه سبزوار استفاده کنیم؛ و اگر هوشیار، چابک و موقعیت‌شناس باشیم این ظرفیت‌ها کم نیست. اگر افق دیدها ملی باشد دیگر گرفتار دعواهای خاله‌زنکی و رقابت‌های بیهوده شهرستانی نخواهیم شد. باید با خانه‌تکانی حسابی از تفکراتمان را گردگیری کنیم. باید برنامه‌ها و زیرمجموعه‌هایمان را به‌روز کنیم. باید همت‌ها را بلند کنیم. باید سعه‌صدر و تحمل‌ها را بالا ببریم.

باید با بازنگری در کارها و فعالیت‌هایمان، بخشی‌نگری‌ها و فردی عمل‌کردن‌ها را کنار گذاشت و جمعی کار کنیم. باید همکاری، همفکری و تعامل را جایگزین کشمکش‌ها، اختلاف‌ها، کم‌کاری‌ها و بغض و کینه‌ها کنیم.

۶- نکته مهم دیگر آنکه برای رسیدن سبزوار به افق ۱۴۰۴ باید از همه ظرفیت‌ها و مزیت‌های نسبی منطقه استفاده کنیم. یعنی نباید نگاه تک‌بعدی داشته باشیم و فقط در یک یا دو زمینه سرمایه‌گذاری کنیم بلکه باید در همه حوزه‌های کشاورزی، دامداری، فرهنگی، گردشگری و تجاری کار شود. باید از همه زمینه‌هایی که مزیت نسبی ماست استفاده کنیم. همچنین در هر کدام از این حوزه‌ها نیز باید نگاه چند بعدی داشته باشیم.

مثلاً در حوزه گردشگری توجه‌مان را فقط به تپه باستانی سبزوار یا خیابان بیهق متمرکز نکنیم بلکه از ظرفیت‌های گردشگری کویر، شیراحمد، شخصیت‌ها و چهره‌ها، خانه‌های تاریخی، صنایع‌دستی، آداب‌ورسوم و آیین‌های سنتی و دیگر زمینه‌های نیز استفاده کنیم. یا مثلاً در حوزه کشاورزی و دامداری فقط در یک یا دو محصول سرمایه‌گذاری نکنیم بلکه در هر زمینه‌های که مزیت نسبی منطقه سبزوار است کار کنیم. در حوزه‌های علمی، تجارت و غیره نیز این‌گونه عمل شود. ظرفیت‌ها زیاد است؛ نه‌تنها باید از این ظرفیت استفاده کنیم بلکه باید با کار و ابتکار ظرفیت‌سازی کنیم.

۷- تضمین‌کننده موفقیت و دستیابی به اهداف افق ۱۴۰۴ به صحنه آمدن مردم است. این امری بدیهی است، همچنان که مردم استعدادها و خلاقیت‌های زیادی دارند بهترین کس برای شکوفایی این استعدادها و فعال کردن این ظرفیت‌ها نیز خود مردم هستند. حتی اگر مدیریت شهری به‌روزترین و چابک‌ترین مدیریت هم باشد و حتی اگر بهترین مسئولان را هم داشته باشیم هیچ‌وقت نمی‌توانند دلسوزتر و کارآمدتر از خود مردم باشند. مسئولان و مدیریت شهری به‌جای تمرکزگرایی و در دست گرفتن همه کارها باید تا جایی که می‌توانند تمرکززدایی کنند و کارها را به دست مردم بسپارند.

مثلاً مسئولان به‌جای این‌که سرمایه‌های مردم را جمع کنند تا کاری بکنند و طرحی را بسازند باید موانع را بردارند و زمینه را برای حضور فعال مردم فراهم کنند. به‌عبارت‌دیگر مسئولان و مدیریت شهری تنها دو کار باید انجام دهد: فراهم کردن زمینه ورود مردم در عرصه‌های مختلف با برداشتن موانع و تسهیل کارها و نظارت بر فعالیت‌ها. اگر مسئولان همین دو کار را که وظیفه‌شان هم هست به‌درستی انجام دهند بقیه کارها را مردم از عهده‌شان برمی‌آیند و بسیار بهتر از مسئولان و ادارات دولتی به سرانجام می‌رسانند. پای کار آوردن مردم برای رسیدن به اهداف افق ۱۴۰۴ ضروری است و البته پای کار آوردن مردم نیز هنر ویژه‌ای می‌طلبد، آیا مدیریت شهری سبزوار این هنر را خواهد داشت؟ بنابراین باز هم تکرار می‌کنیم: بدون شک ورود مردم در کارها تضمین‌کننده موفقیت و دستیابی به اهداف افق ۱۴۰۴ است.

۸- اگر بخواهیم خلاصه کنیم باید بگوییم: سبزوار در چشم‌انداز افق ۱۴۰۴ شهری است که همه استعدادها و ظرفیت‌هایش در حوزه‌های علمی، فرهنگی، اقتصادی، گردشگری و انسانی به فعلیت رسیده است. سبزوار در افق ۱۴۰۴ به یکی از قطب‌های علمی، فرهنگی و اقتصادی کشور تبدیل شده است. سبزوار در افق ۱۴۰۴ باید استان شده باشد؛ اما استان شدن یکی از گزینه‌هاست؛ تنها گزینه نیست. اگر به‌صورت منطقه‌ای ببینیم سبزوار در افق ۱۴۰۴ باید یکی از قطب‌های تأثیرگذار در حوزه‌های علمی، اقتصادی و فرهنگی کشور باشد که در زمینه‌های مختلف حرفی برای گفتن دارد. بنابراین فعال‌سازی ظرفیت‌های سبزوار در حوزه‌های مختلف فراتر و گسترده‌تر از استان شدن سبزوار است.

۹- این «تغییرات»، فرصت و نعمت بی‌نظیری است که به‌راحتی به دست نمی‌آید؛ همچنان که خیلی از شهرها هنوز به این تغییرات نرسیدند. بنابراین مسئولان و دلسوزان سبزوار باید قدر این فرصت بی‌نظیر را بدانند و از آن به بهترین نحو برای پیشرفت و آبادانی شهرستان استفاده کنند. نگذاریم این فرصت از دست برود

البته بخواهیم یا نخواهیم تغییرات و «خیزش» سبزوار از چند سال پیش آغاز شده است و ما نمی‌توانیم جلویش را بگیریم. اتفاقاً اگر مسئولان خودشان را با این تغییرات و خیزش همراه نکنند خودشان عقب می‌مانند. مسئولان نمی‌توانند جلو تغییرات را بگیرند چون این تغییرات در مردم و افکار عمومی ایجاد شده است اما مسئولان و مدیریت شهری می‌توانند نقش مهمی در تسریع آن و در نهایت در دستیابی به اهداف افق ۱۴۰۴ داشته باشند. اگر خدای‌نکرده مسئولان و مدیریت شهری با کم‌کاری، اهمال، غفلت، کوتاهی و احیاناً کارشکنی‌ها – با هر اسم و بهانه‌ای که باشد- این فرصت بی‌نظیر را ضایع کنند هم کفران نعمت کرده‌اند و هم برای همیشه مدیون مردم منطقه خواهند بود و باید پاسخگو باشند.

به عبارتی ما هم‌اکنون در یک بزنگاه تاریخی هستیم که اگر آن را قدر بدانیم موجب پیشرفت و آبادانی کل منطقه سبزوار خواهد شد و اگر با غفلت و کم‌کاری و کوتاهی این فرصت را از دست بدهیم برای مدتی طولانی عقب خواهیم افتاد که جبران‌ناپذیر خواهد بود. یک غفلت در بزنگاه ساخت خط سراسری راه‌آهن، پنجاه سال کل منطقه سبزوار را عقب انداخت و پنج دهه است که برای جبرانش این در و آن در می‌زنیم و هنوز به نتیجه نرسیدیم. پس از سرنوشت راه‌آهن باید عبرت بگیریم.

۱۰- ختم کلام، همان‌طور که گفته شد قطب‌های علمی، فرهنگی، گردشگری و اقتصادی در مناطق و استان‌های مختلف در حال شکل گرفتن هستند؛ اگر سبزوار نتواند در ۵ تا ۱۰ آینده جایگاه خودش را به‌عنوان یکی از این قطب‌ها محکم و تثبیت کند از جریان علمی، فرهنگی و اقتصادی کشور حذف و به یک شهر حاشیه‌ای تبدیل خواهد شد. شهر کوچکی که مانند صدها شهر دیگر که فقط هستند و هیچ تأثیری در فرایند تمدن سازی ندارند. شایسته نیست که سبزوار به چنین شهری تبدیل شود.

سبزوار در دوره‌های مختلف تاریخی در تمدن ایرانی و اسلامی مشارکت مؤثری داشته و همیشه بخشی از تمدن سازی ایران و خراسان بزرگ بر دوش سبزوار بوده است. باید نقش تمدن سازی سبزوار را در دوره جدید نیز احیاء کنیم و این وظیفه بزرگ بر عهده ماست. میزان این سهم هم به اندازه تلاش و پشتکار همه سبزواری‌ها بستگی دارد. فراموش نکنیم که کمی عقب هستیم و ده سال زمان زیادی نیست و مثل باد می‌گذرد.

منتشر شده در هفته‌نامه ستاره شرق – شماره ۲۸

ارسال نظر شما
مجموع نظرات : 0 در انتظار بررسی : 0 انتشار یافته : ۰
  • نظرات ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط مدیران سایت منتشر خواهد شد.
  • نظراتی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
  • نظراتی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نخواهد شد.
نظرات بسته شده است.