آبان؛ خراسان بنفش
شهین شادیاقدم پاییز که کمر خم میکند و به پیشواز آبان میرود، زمینهای عطش دیدۀ خطۀ خراسان با رویش گلهای زعفران بنفش میشوند. با رویش این گل، علاوه بر اینکه لبخند بر چهرۀ کشاورزانِ کویرنشین، مهمان میشود، گویی با وجودش، تمام کموکاستیهای مناطق کویری نیز جبران میشود؛ بدینسان اقلیمی که بیبهره از مواهب طبیعیِ کوه،
شهین شادیاقدم
پاییز که کمر خم میکند و به پیشواز آبان میرود، زمینهای عطش دیدۀ خطۀ خراسان با رویش گلهای زعفران بنفش میشوند. با رویش این گل، علاوه بر اینکه لبخند بر چهرۀ کشاورزانِ کویرنشین، مهمان میشود، گویی با وجودش، تمام کموکاستیهای مناطق کویری نیز جبران میشود؛ بدینسان اقلیمی که بیبهره از مواهب طبیعیِ کوه، دریا و جنگل بوده شبانگاهان آسمانش با درخشش ستارگان پر از نور و سپیدهدمان با رویش گلهای زعفران راهی برای گلایه و شکوه مردمانش نمیگذارد!
هرچند گل زعفران ـ چون با مناطق کویری سازگاری دارد ـ در زمان گلدهی یک ماهۀ خود بینیاز از آبیاری است و سالیانه به دو یا سه نوبت آبیاری نیازمند است، بااینحال برای پرورشِ این محصول، باید مرارتهایی را به جان خرید. زعفرانکار علاوه بر اینکه در انتخاب پیاز یا همان بُنۀ زعفران، کاشت در زمین مناسب، آیش زمین، انتقال ریشۀ زعفران بعد از چهار پنج سال محصولدهی به زمین دیگر، جلوگیری از آسیب زدن حیواناتی چون موش، جوجهتیغی، کبک و… به ریشۀ این گیاه، پاکسازیِ زمین قبل از شروع گلدهی از علفهای هرز و سنگهای ریز و درشتی که مانع رشد زعفران میشوند، آبیاری قبل از شروع گلدهی و… لازم است دقت لازم را به عمل آورد، باید آمادۀ حساسترین و دشوارترین بخش کار که مربوط به فصلِ گلدهی و برداشت محصول است، باشد! چون تمام زعفرانکارها در زمانِ واحدی به کارگران بومی نیاز دارند، غفلت در این بخش و کمبودِ کارگر، مساوی با خسارت و بیثمر بودن تلاشهای زعفران کار خواهد بود.
کافی است فقط یکبار در فصل رویش زعفران از نزدیک حضور داشته باشی و در دلِ کار باشی، آنوقت متوجه ظرافت و سختیِ کار میشوی و علامت سؤالی که در برابریِ قیمت و زحمت است برای همیشه از ذهنت پاک شود! و متوجه میشوی چرا زعفران، دارای عناوینی چون: بهترین رستنیِ کائنات، گلِ سلامتی، گرانترین ادویۀ جهان و طلای سرخ است! و به خاطر عطر، طعم و رنگ خاص خود دارای ارزش خوراکی، دارویی و تجاری شده، علاوه بر اینکه نزد ایرانیان محبوبیت دارد در کشورهای مدرن دنیا هم دارای طرفداران پر و پا قرصی است.
با توجه به اینکه تمام مراحل فرآوری این محصول، دستی و سنتی است بیشتر از آنکه زور بازوی مردانه نیاز داشته باشد، حوصله و ظرافت زنانه و کار بلدی مردم بومی را میطلبد؛ چون اگر دستی ناشیانه به سمت گلها برود باعث هدر رفت محصول میشود. زمان و نحوه چیدن گلها، پر کردن گلها و کلاله چینی (کلاله – سهشاخه قرمز رنگ که مهمترین بخش تجاری زعفران است) خشک کردن و درنهایت، بستهبندی به همت گروهی نیاز دارد. زعفرانکار در حدود یک ماهِ گلدهی به کمک خانواده، دوست، همسایه و کارگران معتمد نیاز دارد تا در خنکای سحری قبل از شروع گرمای هوا، از خواب بیدار و راهی زمینهای زعفران شوند. سبد به دست، حالت نشسته روی دوپا، خیز به جلو با چالاکی و فرزی غنچههای آفتاب مهتاب ندیده را بچینند (البته چندین دهه قبلتر، مردمان در تاریکروشن سحرگاهان، فانوس به دست به گلچینی میرفتند تا کلاله یا پرچمِ گلها دور از آفتاب خوردگی بماند و عطرش کاملاً داخل غنچه حفظ شود). گلها حین و بعد از جمعآوری باید از هرگونه فشار، ضربه و هوای گرم دور بماند تا پلاسیده نشود، بعد از جمعآوری، بلافاصله زعفران کار باید آنها را برای پاک کردن و کلاله چینی تقسیم و بین افراد توزیع کند که این قسمت نیز مهمترین بخش است چون زعفران بسته به نحوۀ پاک کردن و طول رشتههایی که پاک شده ـ هرکدام نیز دارای نامهای خاصی چون؛ کنج، دختر پیچ، پوشال، سرگل و نگین هستند ـ قیمت مختص به خود را دارد.
آخرین مرحله، پهن کردن کلالههای پاک شده بهمنظور خشک کردن است. درنهایت روی زعفرانهای خشک شده باید دستی گردانده شود و در این حین باید مراقب بود که رشتههای خشک گل، پودر نشود، زعفرانها عاری از گلبرگهای بنفش، پرچمهای زرد، برگ سبز و خامه یا رشتههای سفید انتهایی گل شود و یکدست آماده بستهبندی و ارسال به بازار شود.
به امید اینکه مشکلات سر راه این صنعت، اعم از استثمار نیروی کار ارزانقیمت، عدم رعایت مسائل بهداشتی حین تمامی مراحل، عدم توجه و سرمایهگذاری مسئولین برای صادرات، وجود دلالان و سوداگران، دشواری تشخیص زعفران اصل و مرغوب از نمونۀ ناخالص و تقلبی… مرتفع شود تا به آسانی در دسترس همگان قرارگیرد و همه از این نعمت بهرهمند شوند.
پ.ن: یک پیشنهاد؛ با توجه به این اعداد و ارقام، میزان گل مصرفی خودتان را محاسبه کنید
۱۵۰ گل زعفران تقریباً = یک گرم
یک مثقال زعفران = ۴.۶ گرم
یک کیلو زعفران خشک = ۲۱۷ مثقال
(منتشر شده در شماره ۱۷۶ ماهنامه ستاره شرق)
برچسب ها :زعفران ، سبزوار ، ستاره شرق ، شهین شادی ، ماهنامه ستاره شرق ، مهدی مقصودی ، نشریه ستاره شرق
- نظرات ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط مدیران سایت منتشر خواهد شد.
- نظراتی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
- نظراتی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نخواهد شد.
ارسال نظر شما
مجموع نظرات : 0 در انتظار بررسی : 0 انتشار یافته : ۰