آشنایی با آرامگاه اسرار

پارسینه

سبزوار به عنوان اولین دروازه استان خراسان سالانه میزبان میلیون‌ها زائر و مسافر است و آرامگاه حکیم بزرگ حاج ملاهادی سبزواری و باغ اسرار به عنوان ایستگاه گردشگری و رمز گشایی تاریخ استان در نظر گرفته شده است.

حاج ملا هادی سبزواری در سال ۱۲۱۲ ه. ق در سبزوار پای به عرصه حیات نهاد و از همان اوایل به فراگیری علوم دینی پرداخت. پس از عزیمت به شهرهای مشهد و اصفهان به مشهد بازگشت و به تدریس حکمت، فقه و تفسیر مشغول شد. مدتی در کرمان متوطن گردید و سپس به زادگاه خود بازگشت و در مدرسه فصیحیه تدریس آغاز نمود.

حاج ملا هادی سبزواری متخلص به اسرار در سال ۱۲۸۹ ه. ق در سن ۷۷ سالگی دار فانی را وداع گفت. از وی آثار ارزشمندی در فلسفه از جمله شرح منظومه در منطق ، شرح لیالی، حاشیه بر تجرید و … بر جای مانده است. بنای آرامگاه این فیلسوف بزرگ در ضلع جنوبی میدان کارگر شهر سبزوار واقع است.

• «باغ اسرار» تاریخ خراسان رضوی را رمزگشایی می کند

سبزوار یکی از شهرهای استان خراسان رضوی است که در شمال شرق ایران قرار گرفته و با مرکز استان، یعنی شهر مشهد در حدود ۲۴۰ کیلومتر فاصله دارد. سبزوار به عنوان اولین دروازه استان خراسان سالانه میزبان میلیون ها زائر و مسافر است و آرامگاه حکیم بزرگ حاج ملاهادی سبزواری و باغ اسرار به عنوان ایستگاه گردشگری و رمز گشایی تاریخ استان در نظر گرفته شده است.

این شهر علاوه بر امکانات ویژه گردشگری، دارای تاریخ شناسنامه‌ای موجه و محور مواصلاتی عریضی است. سبزوار از دیرباز مراکز علمی و دانشگاهی و به‌خصوص حوزه‌های علمیه قدرتمندی داشته است؛ به همین دلیل از نظر فرهنگی و دانشگاهی و همچنین تاریخی شهر مهمی است. همین اهمیت باعث شده تا این شهر اندیشمندان شاخصی را در خود پرورش دهد. یکی از این اندیشمندان برجسته «ملا هادی سبزواری» بوده است.

• تاریخچه آرامگاه اسرار

آرامگاه ملا هادی سبزواری که با عنوانِ آرامگاه اسرار نیز شناخته شده است ومربوط به دوره قاجار است، کمی پس از وفات حاج ملا هادی سبزواری توسط «میرزا یوسف مستوفی الممالک» در سال ۱۸۷۴م/ ۱۲۵۱ش بنیان نهاده شد.

زمین این بنا به قولی ملک شخصی حاج ملا هادی بوده و اندک زمانی پس از فوت او به وسیلۀ «میرزا یوسف خان مستوفی الممالک»از رجال پرنفوذ ایران در دربار ناصرالدین شاه ساخته شده است.

تصمیم او بر این بود تا مدرسه علوم دینی در همسایگی بقعه احداث کند، اما به دلیل فوت فرزند ارشد حاج ملا هادی به نام حاج ملا محمد سبزواری که قرار بود در آن مدرسه تدریس کند، ساخت مدرسه نصفه ماند، تنها حجره‌هایی برای آن ساخته شده بود.

• مرمت و بازسازی آرامگاه ملا هادی سبزواری

اکنون بنا خیلی جدید به نظر می‌رسد و این به سبب مرمت‌هایی است که در سال‌های اخیر صورت پذیرفته، اما ساختمان آرامگاه دست کم حدود ۱۳۰سال قدمت دارد و فقط تزیینات آن در آغاز دهۀ ۱۳۴۰شمسی به وسیلۀ انجمن آثار ملی اجرا شده است.

انجمن آثار ملی در سال ۱۳۴۰ ش برای ترمیم و تزئینات این بنا اقدام شایسته ای انجام داد. آرامگاه اسرار در شهر سبزوار، ضلع جنوبی میدان کارگر واقع شده است.

• معماری آرامگاه اسرار

بنای آرمگاه حاج ملا هادی سبزواری، آجری می باشد. ساختمان شامل اتاق اصلی مقبره که دارای گنبد آجری است و ۴ ایوان در اطراف می باشد. بنای آرامگاه این فیلسوف بزرگ مشتمل بر طرحی چلیپائی است که در آن حجره‌ها و اتاق‌هایی تعبیه گردیده‌است. تزیینات، ترمیم و استحکام بخشی آرامگاه در اوایل سال ۱۳۴۰ ه‍.ش توسط انجمن آثار ملی انجام شده‌است.

کاشی کاری‌های رنگارنگ بر زمینه لاجوردی و گنبد فیروزه‌ای رنگ به بنا جلوه و شکوه خاصی بخشیده‌است. بر روی سنگ مزار حاجی سبزوار چیزی نوشته نشده است البته این سنگ مرمر در بازسازی جدید اضافه شده است. ورودی این بنا از سمت شمال شرقی و ایوان‌های واقع در اضلاع شرق و غرب به سمت بیرون باز است که سه نورگیر نیز دارد.

اگر به سقف اتاق گنبد و همچنین سقف چهار ایوان اطراف بنگرید، می‌توانید آیینه کاری‌های انجام شده در آن‌ها را مشاهده کنید که زیبایی خاصی دارند. قبر قدیمی از گچ ساخته شده و روی آن صندوق چوبی قرار داشته که فعلا اثری از آن وجود ندارد. دو باغچه پس از ورودی در و جلو بنا در مقابل کوشک قرار دارد. دو باغچه دیگر در دو قسمت شرقی و غربی کوشک موجود می باشد که فضای زیبایی را به وجود آورده است.