ابوسعید شیعی، نویسنده‌ای بزرگ در دوره سربداران
ابوسعید شیعی، نویسنده‌ای بزرگ در دوره سربداران قیام شیعی سربداران بزرگ‌ترین قیام و جنبش مردمی و سیاسی و با رویکرد مذهبی در قرن هشتم هجری در ایران بود که به مقابله با حکام ستمگر مغولان برخاست و بیش از ۵۰ سال در مقابل این قوم وحشی ایستادگی کرد و سرانجام توانست در اواسط راه
ابوسعید شیعی، نویسنده‌ای بزرگ در دوره سربداران
قیام شیعی سربداران بزرگ‌ترین قیام و جنبش مردمی و سیاسی و با رویکرد مذهبی در قرن هشتم هجری در ایران بود که به مقابله با حکام ستمگر مغولان برخاست و بیش از ۵۰ سال در مقابل این قوم وحشی ایستادگی کرد و سرانجام توانست در اواسط راه خود، حکومت ظالمانه مغولان در ایران را سرنگون کند و رهبران سیاسی و حاکمان این قیام، توانستند اولین حکومت شیعه دوازده‌امامی ایران را به مرکزیت شهر سبزوار ایجاد کنند.
در این دوره، فقها و علمای شیعه موردحمایت آنان قرار می¬گرفتند، چنانکه برخی از این علما و دانشمندان، آثار فاخری در زمینه فقه و فرهنگ و ادب و… آفریدند. یکی از علمای بزرگ سبزوار، به نام ابوسعید حسن بن حسن خطیب شیعی، با حمایت خواجه نظام‌الدین یحیی کرّابی آثاری در زمینه معارف دین و مذهب شیعه به رشته تحریر درآورد.
ابوسعید حسن بن ابوعلی حسین سبزواری، معروف به «شیعی» و «ابوسعید خطیب»، از علما و محدثان و وعاظ شیعی در قرن هشتم است که در دوره سربداران می‌زیست و با خواجه نظام‌الدین یحیی کرّابی، معاشرت و مجالست داشت. او به قولی از متأخرین شاگردان علی بن هلال جزایری و شیخ علی کرکی بوده است. وی نسخه‌ای از کتاب «تکمله‌السعادات فی کیفیه‌العبادات والمسنونات» را که شیخ ابوالمحاسن گرگانی آن را در سال ۷۰۲ نوشته، در سال ۷۴۷ کتابت کرده و صاحب «ریاض‌العلماء» آن را دیده و از آن یاد کرده است.
ابوسعید شیعی عالمی جلیل‌القدر و انسانی کامل و متکلمی بزرگ و خطیبی توانا در عصر خود بوده و از قوانین پند و اندرز و موعظه، کاملاً اطلاع داشته و حدود سال ۷۶۰ درگذشته است. گفتنی است که صاحب «روضات‌الجنات»، او را از دانشمندان قرن ششم می‌داند، ولی با توجه به اینکه وی در زمان سربداران می¬زیسته، از علمای قرن هشتم محسوب می‌شود. برخی هم او را برادر ملاحسین واعظ کاشفی می‌دانند که این نیز غیرممکن است؛ زیرا کاشفی در قرن نهم و اوایل قرن دهم و حدود صد سال بعد از ابوسعید شیعی سبزواری می‌زیسته است. شیعی صاحب آثار ارزشمندی است که در زیر به معرفی آن‌ها می¬پردازیم.
آثار و تألیفات:
ابوسعید حسن شیعی، دارای آثار مهمی در زمینه شناخت معصومین(ع) و معارف شیعی به زبان فارسی است که از هر دو جهت دارای ارزش هستند. این آثار عبارت‌اند از:
۱- مصابیح‌القلوب: این کتاب در ترجمه ۵۳ حدیث از حضرت محمد(ص) و مشتمل بر نوادر حکمت و آداب است که او آن را به فارسی ترجمه کرده و در ذیل هر حدیث، مطالب دیگری که متناسب با کلمات حکمت‌آمیز بوده، به همراه آیات و روایات و مواعظ حکم، در ۵۲ فصل بیان کرده است. نثر کتاب شیوا و روان است و از آثار ارزشمند فارسی در قرن هشتم هجری به شمار می‌رود.
نسخه‌ای از این کتاب را مؤلف روضات‌الجنات دیده و گفته: «نسخه‌ای که از مطالعه ما گذشته از آغاز تا انجامش به اختلاف بسیاری برخورد کردیم. درعین‌حال برای سخنگوی عارف و مستکمل صاحب عوارف، کتاب ارزنده‌ای است که شایسته است آن را یار و جلیس خود قرار دهد». این کتاب توسط آقای محمد سپهری تصحیح و در سال ۱۳۷۵ش، در انتشارات «بنیاد» تهران به چاپ رسیده است.
۲- راحه‌الارواح و مونس‌الاشباح: مؤلف این کتاب را در پنجم ربیع‌الثانی ۷۵۳ یا ۷۵۷ به نام خواجه نظام‌الدین یحیی ¬کرّابی (حکومت:¬۷۵۳-۷۵۹هـ)- از امرای سربداری- و در شرح احوال پیامبر اکرم(ص) و معصومین(ع) تألیف کرده است. نثر کتاب زیبا با محتوایی مشبع و به فارسی و در پنج بخش و ده باب است. نسخه‌ای از آن در کتابخانه گوهرشاد مشهد موجود است. این کتاب به همت آقای محمد سپهری سال ۱۳۷۵ تصحیح و توسط انتشارات «دفتر میراث مکتوب» تهران به چاپ رسیده است.
۳- بهجه‌المباهج: این کتاب که نام کاملش «بهجه‌المباهج فی‌فضایل النبی والائمه ومعجزاه» ذکر شده به فارسی و در ۴۴ فصل به بیان سیره معصومین و فضایل و مناقب اهل‌بیت(ع) می¬پردازد و آن خلاصه‌ای از کتاب «مباهج‌المهج و مناهج‌الحجج» قطب‌الدین کیذری است. ابوسعید حسن شیعی در این تخلیص، اخبار صحیحی را بیان کرده که دراصل کتاب مباهج المهج قطب‌الدین کیذری موجود نبوده و مکرّرات و زواید آن کتاب را حذف کرده است. نثر کتاب شیوا و ادبی و دور از تکلّف است. نسخه‌ای از آن به شماره ۱۹۳۴ در کتابخانه آستان قدس رضوی موجود است. بهجه‌المباهج به تحقیق آقاى مالک‌محمودى تصحیح شده و در دست انتشار است. حیرتی‌‌تونی- از شعرای قرن دهم- این کتاب را به نظم درآورده است.
۴- ترجمه کشف‌الغمه: کشف‌الغمه از تألیفات مشهور بهاءالدین‌علی‌بن عیسی اربلی (متوفی۶۹۲هـ) و در شرح احوال ائمه معصوم(ع) می‌باشد که ابوسعید شیعی آن را به فارسی ترجمه کرده است.
۵- غایه‌المرام فی فضایل علی واولاده الکرام: در شرح فضایل حضرت علی و فرزندانش و دیگر ائمه معصوم(ع) می‌باشد.
۶- مصباح‌المنیر فی‌فضایل‌النبی واهل‌بیته(ع): این کتاب به فارسی و در فضیلت پیامبر اکرم(ص) و خاندان پاکش است.
منابع و مآخذ:
– الذریعه،آقابزرگ تهرانی، ج۴، ص۴۱۴٫
– اعیان‌الشیعه، ج۵، ص۵۲٫
– ریاض‌العلماء، افندی اصفهانی، چاپ آستان قدس رضوی.
– فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه مشهد، محمود فاضل، ص۱۲۱٫
– ادبیات فارسی استوری ص۷۸۵٫
برچسب ها :
ناموجود- نظرات ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط مدیران سایت منتشر خواهد شد.
- نظراتی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
- نظراتی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نخواهد شد.
ارسال نظر شما
مجموع نظرات : 0 در انتظار بررسی : 0 انتشار یافته : ۰