استاد گیوهدوز
ابتدا فکر میکردم که کار بیهودهای ست در شهر دنبال گیوه و گیوهدوز باشم، مطمئن بودم نمیتوانم اثری از گیوهدوزانی که روزگاری نهچندان دور، در سر هر کوی و برزن مشغول به کار بودند پیدا کنم و تنها راه دیدنشان را تماشای فیلمهای قدیمی میدانستم و بس! ولی بالاخره بعد از چندین ساعت پرسوجو و
ابتدا فکر میکردم که کار بیهودهای ست در شهر دنبال گیوه و گیوهدوز باشم، مطمئن بودم نمیتوانم اثری از گیوهدوزانی که روزگاری نهچندان دور، در سر هر کوی و برزن مشغول به کار بودند پیدا کنم و تنها راه دیدنشان را تماشای فیلمهای قدیمی میدانستم و بس! ولی بالاخره بعد از چندین ساعت پرسوجو و گشتن، موفق به یافتن تنها استاد گیوهدوز شهرمان شدم. حجرهاش «حاجبابا» نام دارد، جنب حسینیه لطفعلیخان ـ در چند قدمی مسجد لطفعلیخان مابین چهارراه بیهق و باغ ملی رو به روی درمانگاه سهرابی ـ واقع شده است. در ویترین مغازهاش کفشهای چرم دستدوزش را چیده و گیوههایش را در جعبه، داخل قفسههای مغازه جای داده است. مشتریهایش او را به گرمی، حاجبابا صدا میکنند، استادی که با چهره نورانی در این راه محاسن سفید کرده چند ساعتی از کارش دست میکشد و با دقت از حرفه پرزحمت خود برایمان میگوید: «عبدالعلی عدل مظفر متولد تهران»
«سال ۱۳۱۸ هستم گیوهدوزی و دوخت کفش چرمی را در تهران از استادم غلام اصفهانی یاد گرفتم، حدود دوازده سالی در تهران به این کار مشغول بودم و عدهای برای آموزش نزد من شاگردی کردند. از سال ۵۲ به سبزوار آمدم و مشغول به کار شدم.
در آن زمان گیوهدوزهای یزدی که در بازارچه کار میکردند تعدادشان خیلی زیاد بود ولی الآن من تنها گیوهدوز (تخت چرم) شهر هستم. با اینکه در سالهای اخیر به خاطر تولید کفشهای کارخانهای، گیوه رونق سابق را ندارد ولی هنوز عدهای که با خاصیت گیوه آشنایی دارند پوشیدن آن را به کفش ترجیح میدهند. بیشتر گیوههای موجود در مغازه، مردانه هستند ولی اگر کسی گیوه زنانه سفارش بدهد دوخت آن را قبول میکنم. تنوع گیوه زنانه به خاطر بافت رویه و رنگ و نقشه تنوع زیادی نسبت به گیوه مردانه دارد. دوخت گیوه شامل چهار مرحله است: چرمسازی (که بیشتر از یک ماه زمان لازم دارد) رویهبافی (توسط زنان با نخ و قلاب بهصورت دستی بافته میشود بافت هر جفت تقریباً دو روز وقت لازم دارد)، تختکشی، گیوهدوزی. مجموعاً اگر زیره و رویه آماده باشد دوخت گیوه دو روز و نیم زمان لازم دارد. جنس رویه گیوه از نخ تابیده سهلا و ابریشم و رنگ آن بیشتر سفید یا مشکی است. اما زیره گیوههایی که من میدوزم از چرم است و افراد شیکپوش طرفدار آن هستند به خاطر چرم وزنش نسبت به گیوههای تخت لاستیکی و تخت پارچهای سنگینتر است. پا را خنک نگه میدارد و قابل تعمیر است.
گیوه به مراقبت خاصی نیاز ندارد، قابل شستوشو است ولی برای خشککردن آن نباید از حرارت مستقیم استفاده کرد چون چرم زیره ی آن باید بهمرور خشک شود، وگرنه حالت اولیه خود را از دست میدهد. اگر رویه گیوه در اثر تماس با اشیاء تیز پاره شود قابل تعمیر نیست در نهایت قیمت گیوهها به خاطر نوع بافت، جنس نخ و نقشه رویه آن و همچنین جنس زیره متفاوت است. از صد و پنجاههزار تومان تا دویست و پنجاههزار تومان متغیر است.»
گیوه پاپوش سنتی ایران است که تاریخچه طولانی شاید هزارساله دارد تا دوره صفویان کفش عموم مردم بوده است. گاهی تاریخچه آن با افسانه آمیخته شده و نخستین گیوه را به گیو گودرز پهلوان داستان ایرانی نسبت دادهاند. این پایپوش تابستانی سبک، بادوام، خنک و قابل شستوشو است به علت راحتی و جلوگیری از عرق پا مناسب مناطق کویری است. زیباترین گیوهها در آباده درست میشده و مهمترین مراکز تولید آن کرمانشاه، شیراز و یزد و برخی شهرهای مرکزی است. بیشترین کارگاههای تولید گیوه در اورامانات – هزار ماسوله کردستان -تولید میشود و کلاش نام دارد. انواع مختلف گیوه عبارتاند از: گیوه سیرجانی، گیوه کرمانشاهی، گیوه رویه ابریشمی، گیوه تخت چرم، گیوه تخت پارچهای و گیوه تخت پلاستیکی. بهترین نوع گیوه، گیوه ملکی است که زیره آن با نخ پرک آج خورده است و روی یخ و سنگ به زمین میچسبد و سر نمیخورد و جالب اینکه هر دو لنگه شبیه به هم هستند و چپ وراست ندارند. بهیقین پا در کفش دیگری نکردن (چینی) هرچند مدتی کوتاه، خالی از فایده نخواهد بود. علاوه بر اینکه به پاهایمان اجازه میدهیم قدری نفسی تازه کنند، قوت قلب گیوهدوزانی میشود که خوش ندارند، نقش گیوه از خاک سرزمینمان محو شود.
*هفته نامه ستاره شرق، شماره ۸
برچسب ها :استاد گیوهدوز ، سبزوار ، شهین شادی
- نظرات ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط مدیران سایت منتشر خواهد شد.
- نظراتی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
- نظراتی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نخواهد شد.
ارسال نظر شما
مجموع نظرات : 0 در انتظار بررسی : 0 انتشار یافته : ۰