«اشتغال‌زایی روستایی» کلید مهاجرت معکوس / صنایع‌دستی روداب احیا می‌شود

تسنیم

شهرستان روداب در سبزوار باوجود صنایع‌دستی متعدد درصدد است زمینه‌ساز بازگشت روستاییان مهاجرت کرده به مبدأ خود شود.

از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی ایران، توجه ویژه‌ای به بحث روستاییان شده و گروه‌های سازندگی متعددی برای ارائه انواع خدمات به روستاهای دورافتاده و مناطق محروم اعزام شده‌اند، اما امروز باوجود ارائه خدمات آب، برق، گاز و تلفن بعضاً باز هم شاهد مهاجرت روستاییان هستیم.

این خدمات به سمت ایجاد اشتغال و کارآفرینی با ایجاد تعاونی‌های روستایی سمت‌وسو یافت و هدف دولت این است که اهداف خود را در این قالب ارائه دهد؛ اما با این وجود نیز شاهدیم که ۷۰ درصد جمعیت کشور در شهرها و ۳۰ درصد جمعیت در روستاها سکونت دارند.

در شهرستان سبزوار نیز حدود ۸۲ درصد جمعیت شهرنشین هستند و کمتر از ۲۰ درصد در روستاها سکونت دارند. شهرستان سبزوار دارای ۱۸۲ نقطه روستایی است که بر اساس آخرین سرشماری، از سال ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۵ تعداد ۱۰ روستا خالی از سکنه شده که به گفته مسئولان اکثر این روستاها جمعیت‌های زیر سه خانوار داشته است.

• کاهش به نصف جمعیت روستایی روداب

عضو شورای شهر روداب با تأکید به اینکه روستاهای بالادستی در این بخش خالی از سکنه شده است، گفت: علی‌رغم اینکه در سال‌های اخیر دولت خدمات زیرساختی مانند برق، آب، گاز و تلفن را به روستاها برده است، اما چون به اشتغال روستاییان توجه نشده، شاهد مهاجرت روستاییان از روستاها به حاشیه شهرها هستیم.

سعید برزویی افزود: قنوات و آب مهم‌ترین موضع در اشتغال روستاییان است که متأسفانه به آن توجه نشده است. خشک‌سالی‌های اخیر دست‌به‌دست هم داده‌اند که روستاها خالی شود و مردم در حاشیه شهرها سکونت یابند.

وی با بیان اینکه این مهاجرت‌ها نتیجه سیاست‌های غلطی است که در گذشته اجرا شده است، اظهار کرد: به‌عنوان‌مثال شهرک‌های صنعتی به‌جای استقرار در شهرهای کوچک و روستاها، در شهرستان‌های اصلی مستقر شد و جوانان روستایی برای اشتغال  به حاشیه شهرها مهاجرت می‌کنند و حاشیه‌نشینی که معضل است، پیش می‌آید.

وی ادامه داد: از نیروی ارزان و توانمند روستایی با هدایت کردن از شغل‌های کاذب که به آن مشغول هستند به سمت‌وسوی شغل‌های دامداری و کشاورزی مکانیزه که صرفه اقتصادی داشته باشد، بهتر باید استفاده کرد.

برزویی با بیان اینکه مراتع و قنوات در بخش روداب خشک شده، عنوان کرد: امروز مسئولان و مردم به فکر تغییر کشت و اصلاح نژاد در بخش کشاورزی و دامداری افتاده‌اند که کمی دیر است.

وی گفت: روستاییان در حاشیه شهرها گرفتار مشکلات حاشیه‌نشینی شده‌اند. به دلیل کمبود درآمد، معضلات اجتماعی گریبان‌گیر حاشیه‌نشینان است و متأسفانه این موضوع سامان‌دهی شهری نشده و به لحاظ مدیریت شهری برنامه‌ریزی انجام نشده است.

برزویی با بیان اینکه در بحث قنوات برای احیا اقدامات خوبی در حال انجام است، افزود: اما سرعت این کارها پایین است و بازگشت جامعه‌ای که افراد آن مهاجرت کرده‌اند، سخت است. دستگاه‌های مختلف باید با همکاری و برنامه‌ریزی مدون و زنجیروار بستری را برای بازگشت روستاییان به روستاهای خود فراهم کنند.

وی با تأکید به اینکه در طول سال‌های گذشته حدود ۲۰ روستا از ۶۰ روستا در بخش روداب خالی از سکنه شده است، اظهار داشت: جمعیتِ بیش از ۲۰ هزار نفری به ۱۲ هزار نفر کاهش یافته که ۴۰ درصد این جمعیت شهرنشین هستند.

برزویی با بیان اینکه عدالت در تقسیم امکانات رعایت نشده است، خاطرنشان کرد: بخش روداب در حوزه‌های مختلف از میانگین استان و شهرستان خیلی عقب است و توزیع در این بخش نسبت به سایر بخش‌ها عادلانه نبوده است.

• ۱۰ روستای خالی از سکنه

معاون مالی و برنامه‌ریزی فرمانداری شهرستان سبزوار گفت: مهاجرت روستاییان به شهر در کل کشور وجود دارد، به‌طوری‌که در سال ۱۳۳۵ جمعیت روستایی کشور ۶۹ درصد بود که این رقم در سال ۹۵ به ۲۶ درصد رسیده است.

 حسین فیض‌آبادی افزود: در کاهش جمعیت روستاها چهار عامل شامل رشد طبیعی، مهاجرت، تبدیل روستاها به شهر و ادغام روستاها و شهرها نقش دارند.

وی با بیان اینکه براساس آخرین بررسی‌های انجام‌شده رشد جمعیت روستایی در کشور و سبزوار منفی است، اظهار داشت: جمعیت شهری حال حاضر شهرستان سبزوار ۲۵۰ هزار و ۶۳۶ نفر و جمعیت روستایی شهرستان ۵۵ هزار و ۴۷۳ نفر است که نسبت به سال ۱۳۹۰ جمعیت روستایی رشد منفی داشته است.

وی با بیان اینکه نسبت شهرنشینی به روستانشینی در سبزوار ۸۲ به ۱۸ درصد است، اضافه کرد: در سال ۱۳۹۰ جمعیت روستایی شهرستان ۵۸ هزار و ۶۵۲ نفر بوده که این رقم در سرشماری سال ۱۳۹۵ به ۵۵ هزار و ۴۷۳ نفر کاهش پیدا کرده است.

فیض‌آبادی با بیان اینکه از سال ۹۰ تا ۹۵ براساس سرشماری انجام‌شده ۱۰ روستای زیر ۱۰۰ نفر جمعیت در شهرستان سبزوار خالی از سکنه شده است، ادامه داد: در تعریف روستا، مناطق بالای ۲۰ خانوار روستا محسوب می‌شود، درحالی‌که مناطق خالی از سکنه شده جمعیت خیلی پایینی داشته‌اند.

معاون فرماندار سبزوار گفت: جمعیت روستایی بخش روداب از سال ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۵ از ۹ هزار و ۴۴۹ نفر به ۹ هزار و ۳۴۲ نفر کاهش پیدا کرده و رشد جمعیت در این بخش منفی ۰/۲۲ درصد بوده است.

فیض‌آبادی با بیان اینکه بخش روداب در حال حاضر دارای ۶۰ روستا است، افزود: از سال ۹۰ تا ۹۵، سه روستای این بخش خالی از سکنه شده است.

وی با بیان اینکه مهم‌ترین دیدگاه غالب در  مهاجرت، بحث اقتصادی است، گفت: دو رویکرد تأمین نیازهای اساسی و خدمات‌رسانی به روستاها و شیوه تولید محور در توسعه روستایی وجود دارد.

وی ادامه داد: در  بحث تأمین نیازهای اساسی و امکانات اقدامات خوب و مؤثری در روستاها انجام شده، اما باز هم شاهد مهاجرت از روستاها به شهرها هستیم که این امر سبب شده امروز توجه به تولید محوری در روستاها مورد توجه قرار گیرد.

وی با تأکید به تنوع‌بخشی در فعالیت‌های روستایی اظهار داشت: اگر در بخش روداب قنوات خشک شده باید جایگزین مناسبی برای آن پیدا کنیم. کویر روداب پتانسیل خوبی برای گردشگری و کویرگردی دارد که می‌تواند جایگزین خوبی برای کشاورزی و دامداری باشد. برای گردشگری روداب پیگیری‌های زیادی انجام شده است که از این ظرفیت استفاده شود. در همین راستا بخش خصوصی شرکتی در این بخش به ثبت رسانده که از این ظرفیت‌ها استفاده کند.

وی با بیان «با پیگیری‌های انجام شده شاهد احیای سفال در روستای برآباد در بخش روداب هستیم»، گفت: امروز با ارائه تسهیلات در سامانه کارا کارگاه‌های سفال‌سازی در این بخش راه‌اندازی شده و ۲ واحد دیگر نیز در حال اضافه شدن است. در بخش روداب همچنین پروژه ترسیب کربن با رویکرد توانمندسازی روستاییان در بخش‌های اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی در ۶ روستا در حال انجام است.

فیض‌آبادی با اشاره به تخصیص ۷۰ درصد اعتبارات عشایری استان به بخش روداب، می‌گوید: در حوزه تسهیلات سامانه کارا برای عشایر نیز در سال گذشته سه میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان در حوزه دام به عشایر روداب اختصاص یافت.

• شیب تند مهاجرت

 نماینده مردم سبزوار در مجلس شورای اسلامی نیز گفت: مهاجرت روستاییان در ۴۰ سال گذشته شیب تندی به سمت شهرها و کلان‌شهرها داشته است. 

رمضانعلی سبحانی‌فر افزود: اگرچه در این مدت بیشتر توجه به روستاها برای تأمین زیرساخت‌ها شده است، اما باز هم شاهد مهاجرت به شهرها هستیم.

وی ادامه داد: متأسفانه زمانی متوجه این امر شدیم که دیر شده بود و اغلب روستاییان مهاجرت را آغاز کردند؛ به‌ویژه در روستاهایی که درآمدزایی برای معیشت کفایت نمی‌کرد و روستاییان اشتغال مناسب نداشتند، شیب مهاجرت تندتر شد.

وی اظهار داشت: آنچه امروز دولت و مجلس بر آن مصمم است تأکید بر نگه‌داشتن روستاییان در روستاهاست؛ زیرا روستا پایگاه رونق اقتصادی است و با توجه به اینکه اقتصاد کشور ما بر محور کشاورزی و دام و طیور است باید به این امر توجه ویژه داشته باشیم.

عضو مجمع نمایندگان خراسان رضوی با بیان اینکه در چند سال اخیر اقدامات خوبی انجام شده و خدمات زیرساختی به روستاها برده شده است، ادامه داد: همچنین تسهیلات با بهره کمتر در اختیار روستاییان و عشایر قرار می‌گیرد. 

سبحانی‌فر با بیان اینکه تسهیلات اشتغال‌های خانگی که تصویب و پرداخت می‌شود باید افزایش یابد و با ساماندهی این تسهیلات در جای خود هزینه شود، اضافه کرد: این تسهیلات در بخش‌های دامداری، گلخانه، مکانیزاسیون و کشاورزی ارائه می‌شود که به معیشت و درآمد مردم کمک کند. همچنین تسهیلات ارزان‌قیمت می‌تواند در حوزه بوم‌گردی و صنایع‌دستی اشتغال مناسب ایجاد کند و درآمد را افزایش بدهد.

سبحانی‌فر تصریح کرد: امروز با اقدامات انجام‌شده در مناطقی که ظرفیت اشتغال‌زایی و توانمندی وجود دارد، شاهد آغاز مهاجرت معکوس هستیم.