بحران مدیریت یا مدیریت بحران

سبزواریان: در گرم‌ترین روزهای سال جاری که حسب حکمت الهی در ماه مبارک رمضان واقع شد مردم ساکن در مناطق مختلف شهر سبزوار روزهای سختی را بابی آبی و کم‌آبی گذراندند. روزهایی که بهانه ترکیدن لوله باعث شد آب در لوله‌ها قطع یا به‌شدت کم‌فشار شده و کولرها خاموش و مردم دبه به دست در پی آب باشند.

مشکل نبود و کمبود آب در روزهای گرم تابستان سبزوار تا وقتی صدای مردم و رسانه‌ها را درنیاورد حل نشد و آنجا که مصرف‌کنندگان بر اساس شواهد به این نتیجه رسیدند که مدیران آب سبزوار راهی غیرمنطقی را به‌عنوان ساده‌ترین روش برای وادار کردن مردم به‌صرفه جویی در دستور کار قرار داده‌اند، اعتراض‌ها شروع و مسئولان ناچار از تأمین آب شدند.

بررسی عملکرد مدیریت آب سبزوار و مسئولان امر نشان می‌دهد که متأسفانه آن‌ها بیشتر از آن‌که دغدغه صرفه‌جویی داشته باشند ادعای آن رادارند. چه با توجه به تجربیات موجود در کشور و دنیا، کاملاً بدیهی است که اطلاع‌رسانی، توجیه و اقناع مردم و ارتقاء آگاهی و فعالیت‌های فرهنگی مرتبط با آب در سطح اجتماع بهترین، مؤثرترین و پایدارترین روش برای اصلاح الگوی مصرف و تحقق صرفه‌جویی است.

حال شهروندان خود می‌توانند شهادت دهند که مدیریت آب سبزوار اعم از آبفا یا آب ناحیه سبزوار تاکنون چقدر در این زمینه فعالیت داشته‌اند. بدون شک اگر نگوییم هیچ با اطمینان می‌توان گفت ازنظر تأثیرگذاری عملکردی نزدیک به صفر را دارا هستند.

مدیریت آب سبزوار طبق اعلام رسمی خود در مقایسه با حجم مشترکین به‌جز ارسال تعدادی پیامک و نصب تعداد محدودی بنرهای بسیار کوچک و توزیع مقدار ناچیزی بروشور که به‌طورقطع تأثیرگذاری حداقلی نیز از آن متصور نیست چه‌کار دیگری کرده است؟

پی‌جویی‌ها نشان می‌دهد که متأسفانه مدیران آب سبزوار حتی یک‌بار هم برای استفاده از امکانات تبلیغی و ترویجی، آموزشی یا قدرت هماهنگی دستگاه‌هایی همچون شهرداری، فرمانداری و سازمان پارک‌ها به آن‌ها مراجعه یا از آن‌ها درخواستی نداشته‌اند. همچنین به نظر می‌رسد هرگز به استفاده از ظرفیت هنری و تبلیغی و تأثیرگذاری گروه‌ها، مؤسسات و مجموعه‌های هنری و فرهنگی شهرستان فکر هم نکرده‌اند.

طی سال‌های گذشته و سال جاری نه‌تنها یک مورد کار هنری به‌منظور ترغیب مردم به‌صرفه جویی و اصلاح الگوی مصرف در شهرستان ارائه نشده است که حتی یک‌بار هم مسئولان آبفا تلاش نکرده‌اند از حاشیه برنامه‌های فرهنگی و هنری و تجمع‌های مردمی و برنامه‌های دستگاه‌های فرهنگی بدین منظور استفاده کنند. حتی در حد نصب یک بنر یا گفتگو و تذکری چنددقیقه‌ای.

باید پرسید آیا مدیرت آب سبزوار به‌واقع گمان می‌کند چند پیامکی که فقط برای مخاطبین همراه اول ارسال می‌کند یا نمی‌کند در حجم انبوه ده‌ها پیامکی که هرروز بر روی گوشی تلفن همراه هرکدام از شهروندان می‌آید و می‌رود دیده می‌شود؟ و آیا واقعاً فکر می‌کنند که در جریان زندگی پرسرعت این سال‌های مردم بنرهای محدود و کوچک اندازه آبفا که اغلب هم در محل‌های نامناسب نصب‌شده‌اند دیده‌شده و تأثیر می‌گذارند؟ آن‌هم بنرهای که در طراحی آن‌ها از هیچ‌گونه خلاقیت هنری استفاده‌نشده و بعضاً جملاتی بر آن نوشته می‌شود که دقایق طولانی برای خواندن یا فهم آن باید وقت صرف کرد! وقتی که شهروندان ندارند.

به نظر می‌رسد با چنین رویکردی که مدیریت آب سبزوار در پیش‌گرفته است در ماه‌ها یا سال‌های آینده گریزی از تصمیمات غلط و سلبی و اتخاذ ساده‌ترین و پرآسیب‌ترین راه‌ها به‌جای بهترین‌ها و استفاده از روش‌های تحمیلی به‌جای ترغیبی متصور نباشد.

بحران مدیریت آب یا مدیریت بحران آب

اگر با خوش‌بینی صرف و ساده‌لوحی بپذیریم که مشکل این روزهای آب سبزوار صرفاً ترکیدن لوله‌های خط انتقال آب است سؤالاتی سخت‌تر در پیش روی مدیران آب منطقه‌ای و آبفای سبزوار قرار می‌گیرد که تاکنون پاسخ قانع‌کننده‌ای برای آن‌ها ارائه نشده است.

چرا باید لوله خط انتقال آب چندین بار از یک محل ترک بردارد؟ آیا لوله به‌گونه‌ای تعمیر می‌شود که بازهم بترکد و نان‌دانی برای پیمانکاران باشد؟

چرا هر بار که لوله می‌ترکد دو یا سه روز طول می‌کشد تا محل ترکیدگی لوله با آن قطر و حجم عظیم آب کشف شود؟

چرا در هنگام تعمیر لوله‌های خطوط پر قطر اصلی از ساده‌ترین تجهیزات مانند آچار رینگی و بیل دستی به‌جای جقجقه رینگی‌های دوشاخه و بیل مکانیکی و سایر تجهیزات استفاده می‌شود.

آیا مهندسین پیمانکار خطوط انتقال آب هزینه‌های گزاف دریافت می‌کنند که فقط دست‌به‌کمر بالای گود بایستند و همان افراد مبتدی که بیل به دست دارند و زمین می‌کنند، مهندسی کنند و آچار به دست بگیرند و خط را چفت‌وبست و آزمون کنند؟

اگر واقعاً کمبود آب وجود دارد و مشکل از بحران مدیریت نیست و لازم است که چاه‌های جدید در سبزوار حفر شود چرا مکان‌یابی مناسبی برای این چاه‌ها نمی‌شود و ناحیه آب سبزوار برای تأمین آب شرب شهر پا روی گلوی کشاورزان روستاهای هم‌جوار همچون ایزی و خسروجرد می‌گذارد و سعی دارد نان‌وآب چاه و قنات‌های آنان را آجر کند؟

چرا طی سال‌های متوالی است مدیران آبفای سبزوار هیچ دغدغه‌ای برای نوسازی شبکه فوق فرسوده توزیع آب شهری که هدر رفت آب بسیار بالایی دارد از خود نشان نمی‌دهند؟

چرا مدیران آب سبزوار در هنگام بحران‌های واقعی یا ساختگی حتی به خود زحمت اطلاع‌رسانی حداقلی را نداده و زمینه تشدید مشکلات و نارضایتی مردم را فراهم می‌آورند؟

شکی نیست که خشک‌سالی، کاهش بارندگی و افت سطح آب‌های زیرزمینی بحرانی حقیقی را در پیش روی شهرستان قرار داده که آن‌هم بیشتر به ضعف مدیریت آب و جهاد و منابع طبیعی در شهرستان و تسهیل زمینه برداشت بی‌رویه، عدم اجرای طرح‌های آبخیزداری و افسارگسیختگی در مصرف و سوءمصرف آب است اما شواهد موجود و مجموع آنچه مطرح شد نشان می‌دهد که در سبزوار بیشتر از آنکه دچار بحران آب باشیم دچار بحران مدیریت آب هستیم.

منبع: ویژه‌نامه شماره ۳ سبزوار – نشریه ستاره صبح