به امید سبز بودن سبزوار

حسین چشمی مقدم – دانشجوی کارشناسی ارشد کشاورزی

طی چند هفته‌ی گذشته تغییراتی در مدیریت و نحوه‌ی عملکرد سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری سبزوار به وجود آمده است. تغییراتی که می شود با احتیاط گفت بارقه هایی از امیدواری از آن به چشم می خورد.

بر همین مبنا بر آن شدیم تا با یک تغییر رویه ی تاکتیکی! به جای انتقاد از وضعیت اسفبار کنونی فضای سبز شهری؛ برای یک بار هم شده این مطلب را به طور کل به پیشنهاداتی که می تواند در بهبود فضای سبز مؤثر باشد اختصاص دهیم؛ و اگر کسی چشممان نزند و مسئولین محترم و شهروندان عزیز هم این رویه را پسند کنند؛ شاید ادامه اش هم دادیم!

قبل از نگارش این مطلب سعی کردیم سر خط مطالب پیشنهادی را برای خودمان مشخص کنیم.
یک دفعه آنقدر زیاد شد که دیگر اگر بخواهیم در یک گفتار به همه ی آن‌ها بپردازیم سخن به درازا می کشد و ممکن است حوصله‌ی خوانندگان عزیز سر بیاید.
بنابراین به جای روده درازی بیشتر، امروز به چند نکته از آنها اشاره می کنیم و بقیه را می گذاریم برای بعد.
چون که اگر یکهو! همه را بگوئیم یا خودمان را ناقص می کنیم یا ممکن است خدای نکرده مسئولین محترم قبلی و فعلی از خواندن همه‌ی مطالب دلپیچه بگیرند.

آنچه در ادامه می آید، هم می تواند بررسی مشکلات فضای سبز شهر ما باشد هم ارائه راهکار برای رفع این مشکلات. یک چیز دیگر را هم باید همین اول اعتراف کنیم و آن این‌که این مطالب به هیچ وجه حاصل تجربه و بررسی فردی نیست و برای جمع بندی این گفتار از نظرات بسیاری از کارشناسان محترم در ادارات و ارگان‌های دولتی و بخش خصوصی استفاده شده است.

و اما بعد:

پارک جانبازان سبزوار

الف) استفاده از امکانات موجود و افزایش بهره وری:

۱ـ بهره برداری از آب های زیرزمینی و قنوات جاری در سطح شهر:
آب به نظر بسیاری از کارشناسان حرف اول و آخر را در ایجاد و نگهداری مطلوب فضای سبز می زند. آب، آبادی و آبادانی به همراه می آورد.
در مطالب گذشته هم به اختصار به فراوانی آب در عمق بسیار کم و در حدود ۳ تا ۱۰متری، در تمام شهر سبزوار اشاره کردیم. با این وجود باعث تأسف است که در بسیاری از فصول سال درختان و دیگر گیاهان سطح شهر از بی آبی زار می زنند استحصال این آب‌ها که غالباً در قنات های فراوانی در زیر شهر جریان دارند و محل و عمق آنها نیز کاملاً مشخص است کار بسیار آسانی است و می توان در کوتاهترین زمان و با کمترین هزینه از این آب‌ها که باعث تخریب خاک زیر کوچه و خیابان و ساختمان‌های شهر می شوند استفاده ی بهینه برای آبیاری فضای سبز نمود.

۲ـ آبیاری اصولی و علمی با روش‌های آبیاری تحت فشار:
با وجود فراوانی آب که در بالا به آن اشاره شد، لیکن آبیاری با روش های سنتی و ناکارآمد علاوه بر عدم بهره وری بهینه از آب، هزینه های زیادی از قبیل کارگری و… را در برداشته و علاوه بر آن باعث تکثیر علف‌های هرز در بیشتر کشت درختان و گل‌ها و فرسایش خاک غنی از مواد غذایی که معمولاً در موقع کشت در بستر سازی استفاده می شود می گردد
. بنابراین بهتر است پس از استحصال آب‌های زیرزمینی مذکور با روش های آبیاری قطره ای، بارانی و… بهره وری آب را افزایش دهیم و بتوانیم با همین آب موجود سطح بیشتری از فضای سبز را آبیاری نمائیم.
لازم به ذکر است که این امر اخیراً در سازمان پارک‌ها مورد توجه واقع شده و در بعضی نقاطی که مورد استفاده قرار گرفته نتیجه ‌ی بسیار مطلوبی داشته است به طوری که فضای سبز آن مناطق قابل مقایسه با قسمت‌هایی که به روش سنتی آبیاری می شوند نیست.

ج) استفاده از گونه های سازگار و حذف گونه های ناسازگار با اقلیم سبزوار:

این مطلب خیلی نیاز به توضیح ندارد که برخی گونه های گیاهی هیچگونه سنخیتی با محیط کویری و خشک سبزوار ندارند و متأسفانه درگذشته سرمایه گذاری زیادی روی آنها صورت گرفته است.
مثلاً اصرار زیادی وجود داشت که حتماً تمام فضای سبز را با چمن (که بسیار پرمصرف و پرهزینه است) ایجاد کنند.

اگر مطالعه ی جدی در خصوص گونه‌های سازگار و کم توقع و در عین حال سریع الرشد و زیبا صورت بگیرد و از این گونه های گیاهی جهت احداث فضای سبز استفاده شود هم بهره وری از منابع آب و… افزایش می یابد و هم هزینه کمتری برای ایجاد یک فضای سبز مطلوب خواهیم پرداخت.

د) استفاده از عناصر غیر زنده:

نور، رنگ، سنگ، چوب، فلزات و…
حتماً با خواندن چند کلمه‌ی قبلی در ذهنتان یاد فضاهای زیبایی افتاده اید که در داخل یا خارج کشور و یا در تلویزیون دیده اید که بدون استفاده از گیاهان که زنده اند و لاجرم نیاز به نگهداری دائمی و پرهزینه دارند، با کمی سلیقه و ذوق و ابتکار، منظره هایی بسیار زیبا و چشم نواز ایجاد شده که در آن فقط از ماسه های رنگی، آبنما، نورپردازی زیبا و قطعات چوب و سنگ و فلز و… استفاده شده است.
البته فضای سبز زنده به دلیل همان زنده بودنش احساس خیلی بهتر و نشاط و سرزندگی بیشتری را القاء می کند، ولی در کنار آن و جهت گرفتن گسترش بدون هزینه و ایجاد حاشیه ی زیبا برای این فضای سبز می توان از عناصر غیرزنده نیز در طراحی و احداث و گسترش فضاهای عمومی شهر استفاده نمود.

و) آرایش و زیباسازی فضای سبز موجود:

تعداد زیاد درخت و گستردگی فضای سبز ممکن است برای یک محیط شهری امتیاز خوبی باشد، ولی آرایش مطلوب و زیباسازی این درختان و دیگر گونه های گیاهی موجود باعث چشم نوازی و جذابیت بیشتر آنها می شود. متأسفانه در این خصوص هیچ کاری نسبت به دیگر شهرها در سبزوار انجام نشده است.
خوب است برای نمونه به فضای سبز شهرستان جغتای اشاره کنیم که در اولین دیدار از این شهر کاملاً بیننده را جذب خود می کند. تقریباً تمام فضای سبز این شهر به طرز زیبایی آرایش شده و این آراستگی واقعاً جذابیت این درختان و درختچه ها و دیگر گونه های گیاهی را صدچندان کرده است.

آراستگی فضای سبز نیاز به تربیت نیروهای ماهر و کارگران متخصص دارد که می توان با آموزش نیروهای موجود فضای سبز به زیباسازی بصری آن کمک زیادی نمود.

ادامه دارد…