تفاوت تمدن و فرهنگ، بازخورد نامه جمعی از فرهنگیان سبزواری

احمد گلباز

به نام حضرت دوست

تمدن عبارت از مجموعه‌ای از ساخته‌ها یا تجربیات انسان‌ها در مراحل مختلف تاریخ بشریت.

اما فرهنگ عبارت است از؛ تجلی خصوصیات قومی خاص که یک قوم را از قوم دیگر مشخص و ممتاز می‌کند.

اما دگرسالاران و غربیان معتقدند که فرهنگ چیز خاصی است که بعضی از نژادها می‌توانند بسازند اما هر نژادی فرهنگ‌ساز نیست و نژاد برتر و تکامل یافته‌ای از نژادهای انسانی و نوعی سلول‌های مغزی خاص باید بتوانند فرهنگ بسازند؛ بنابراین از نظر آنها جامعه بشری فرهنگ‌ساز نیست که در جامعه‌های بشری فقط برخی نژادها فرهنگ سازند و آنها فرهنگ را به نژادهای دیگری که عاجز از ساختن فرهنگ هستند تعارف می‌دهند و متاسفانه بسیاری از دانشمندان و اندیشمندان ما، و حتی بسیاری از چهره‌هایی که در نزد ما معروف و مقدسند این مزخرفات را قبول می‌فرمایند. در صورتی که (تمدن) ساخته اقوام مختلف بشری است که در طول تاریخ کار کرده و به امروزش رسانده‌اند؛ پس تمدن غربی بی معناست.

تمدن غربی تمدن بشری است، که اکنون در غرب است و در ساختن این تمدن (نژاد ایرانی، یهود، عرب، ترک، چینی و سیاهان) شرکت داشتند؛ اما غرب دست به فریب می‌زند که فرهنگ بشری را فقط فرهنگ ساخت غرب می‌داند و با نفی اقوام و کشورهای دیگر می‌خواهد آنان را مصرف کننده‌ی کالاهای فرهنگی و ارزش‌های معنوی غربی بار بیاورد و اعلام می‌کند همچنان که کالاهای اقتصادی من کالای جهانی است و مثلاً ترک و عرب و بودایی می‌توانند یکسان از تکنولوژی ساخت من استفاده کنند و باید علوم هنر ادبیات زیباشناسی روابط حقوقی و تمام فلسفه‌ای که من می‌سازم باید مصرف جهانی داشته باشد و باید همچنان که لباس من را می‌پوشند، فرهنگ من را نیز در مغزشان جای دهند که خود… فاقد فرهنگند.

اما اندیشمندی که، تحلیل تاریخی و جهانی دارد و خودباخته‌ی فرهنگ‌های وارداتی نیست می گوید: نه؛ دیگر فرهنگ، فرهنگِ ملی است یعنی من که ایرانیم نمی‌توانم فرهنگ غربی را بگیرم چرا که گرفتن آن فرهنگ یعنی من ایرانی هستم که غربی می‌اندیشم و این تضاد نمی‌تواند در انسان وجود داشته باشد. تمدن، جهانی است نه فرهنگ؛ چون فرهنگِِ هر قوم تجلی خصوصیت قومی خاص آن می‌باشد.

ما می‌توانیم از مظاهر تمدن جهانی که خود در آن سهیم بوده‌ایم و با فرهنگ و زندگی امروز ما سازگار است استفاده کنیم اما در عین حال بینش شرقی و تفکر اسلامی مان را حفظ کنیم.

فرهنگ، چون تمدن نیست. می‌توانی سوار اتومبیل ساخت غرب بشوی، کت و شلوار بپوشیم و از وسایل الکترونیکی استفاده کنیم اما شرقی بمانیم؛ برای اینکه اتومبیل یک پدیده ی وابسته به تمدن بشری است، مربوط به جهان و همه‌ی بشر و تکامل یافته کاری است که شاید یک فرد ایرانی و یا جامعه‌ی ایرانی در ساختن آن نقشی داشته‌اند، مثل تهیه مواد اولیه آن یا سوخت آن یا اندیشه ها ایرانی. پس سوار شدن و به کار بردنش به خصوصیات نژادی نیازمند نیست.

اما فرهنگ چون جنبه قومی و نژادی دارد من نمی‌توانم در حالی که ایرانی و شرقی‌ام فرهنگ غربی را بگیرم چون شخصیت متناقضی از من به وجود می آورد.
آدمی که با دیدگاه غربی می‌بیند، اما آنچه می‌بیند شرقی است. بنابراین محیط شرقی اطراف خود را نمی تواند بشناسد و بفهمد. فرهنگ چیزی نیست که یک مخترع اختراع کرده باشد، فرهنگ تجلی وجدان جمعی قوم خاصی است که از گذشته تاریخی آن قوم به میراث رسیده است.

حال با توجه به پیشینه فرهنگ ایرانی، معلمان دلسوز کشورمان با اندیشه‌های پربار خود بدون دغدغه امور مالی با ارجاع به فرهنگ می‌توانند جوانان این کشور را با فرهنگ دیرینه خود که زمان‌هایی تمدن‌ساز بوده است آشنا و قوم و نژاد ایرانی را سرآمد تمدن امروز که سرامد آن غرب شده است به جلو براند و لازمه این امر، نداشتن دغدغه‌های ذکر شده در نامه جمعی خود به رییس جمهور می‌باشد و امیدواریم که این عمل متقابل بوده و معلمان این مرز و بوم از جان و دل، فرهنگ‌سازان امروز برای جوانان این مرز و بوم باشند تا دگرسالاران و غربیان با توجیهِ نداشتنِ فرهنگِ بومی برای ایرانیان، فرهنگ‌های مخصوص خود را به ما تحمیل و غالب نکنند و این با خرد جمعی ایرانیان امکان پذیر می‌باشد.

و این، همت عالیِ معلمان را می‌طلبد که در صورت رفع نیازهای مطرح شده به عنوانِ فرد مسئول و آگاه به وظیفه خطیر خود عمل نمایند.
والسلام

۱۳۹۳/۱۰/۲۱