تلاش برای بازنگری در قانون منع به‌کارگیری بازنشستگان

مصالحه دوفور

عصر یکشنبه جلسه مجمع امید پس از وقفه‌ای چندماهه به میزبانی شورای شهر تهران برگزار شد. مجمع امید متشکل از ۲۱ عضو شورای شهر و ۳۰ نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی به ریاست محمدرضا عارف است و در جلسات این مجمع پیرامون موضوعات مختلف صحبت می‌شود. جلسه عصر یکشنبه دو دستور داشت.

جزئیاتنشست مجمع امید

نخستین دستور بررسی لایحه ارزش‌افزوده بود که از سوی دولت به مجلس ارائه‌شده و در کمیسیون اقتصادی مجلس در حال بررسی است. مرتضی الویری، رئیس شورای عالی استان‌ها، گزارشی در این خصوص ارائه و اعلام کرد در صورت تصویب این لایحه، شوراها از حیز انتفاع خارج‌شده و تشریفاتی می‌شوند. الویری در تشریح این لایحه افزود: در این لایحه عوارض تبدیل به مالیات شده و طبق قانون، مالیات باید به خزانه کل کشور واریز شود و عملاً این درآمد پایدار از شهرداری‌ها گرفته می‌شود و شهرداری‌ها عملاً وابستگی‌های بیشتری به دولت پیدا می‌کنند. همچنین بر اساس ماده ۵۰ این لایحه، شوراها اجازه وضع هیچ‌گونه عوارض جدیدی را ندارند که این کاهش اختیار شورا خطرناک است و شوراها را شوراهایی تشریفاتی می‌کند.

اما دستور دوم جلسه مجمع امید به موضوعی ارتباط داشت که این روزها سروصدای زیادی به پا کرده و آن قانون منع به‌کارگیری بازنشستگان است. قانونی که به‌موجب آن افراد بازنشسته نمی‌توانند به فعالیت خود در پست‌های مختلف دولتی ادامه دهند. ضرب‌الاجلی نیز برای اجرای این قانون مشخص شده است. بنا بر گفته ساعی عضو کمیسیون اجتماعی مجلس ۲۴ آبان ماه آخرین روز حضور افراد بازنشسته در دستگاه‌های دولتی است. یکی از مسئولانی که زمزمه خداحافظی‌اش این روزها بیش از سایرین شنیده می‌شود، محمدعلی افشانی شهردار تهران است که عمر ریاست او بر شهرداری تهران به ۶ ماه نرسیده و در صورت خداحافظی اجباری او از بهشت، شورای پنجم در کمتر از ۲ سال از آغاز فعالیت خود باید سومین شهردار تهران را انتخاب کند.

بحران ثبات

عدم ثبات در صندلی مدیریت شهر تهران تبدیل به چالشی جدی برای جریان اصلاحات شده است. بسیاری معتقدند رفتن افشانی از شهرداری تهران موجب نارضایتی و بدبینی مردم به اصلاح‌طلبان خواهد شد زیرا شورایی که یکدست اصلاح‌طلب است پس از گذشت بیش از یک سال از فعالیت خود همچنان نتوانسته انتخاب درست و محکمی داشته باشد.

در این میان افرادی به‌جای در نظر گرفتن منافع جریان اصلاحات به دنبال منافع حزبی خود بوده و هم‌صدا با منتقدین و مخالفین اصلاحات بر طبل رفتن افشانی از شهرداری تهران می‌زنند غافل از آنکه تبعات انتخاب شهردار جدید نه متوجه شورای شهر و یک حزب، بلکه متوجه کل جریان اصلاحات خواهد بود. به همین دلیل دستور دوم جلسه عصر یکشنبه مجمع امید به قانون منع به‌کارگیری بازنشستگان و تداوم حضور افشانی در شهرداری تهران اختصاص یافت. مجید فراهانی دراین‌باره در کانال تلگرامی خود نوشت: اعضای شورای شهر تهران، نکاتی را ازلحاظ قانونی در خصوص ماندن شهردار بیان کردند. وی بابیان اینکه وضع شهر به یک ثبات رسیده، شهردار تیم خود را انتخاب کرده، پروژه‌هایی در شهر آغازشده و وضع بودجه نقد و غیرنقد مشخص شده است و این تغییر وضع می‌تواند در عرصه کلان به نفع مردم تهران نباشد، گفت: درنهایت قرار شد نمایندگان مجلس از اختیارات قانونی خود برای ثبات مدیریت شهری تهران استفاده کنند و بررسی کنند که آیا می‌توان کمکی به ایجاد این ثبات کرد؟ هرچند اعلام شد که این مسیر سخت است و باید زودتر برای این وضع، چاره‌ای اندیشیده می‌شد.

پیشنهاد طرح دوفوریت بازنگری

در جلسه یکشنبه‌شب تعدادی از حاضرین اعم از نمایندگان مجلس و اعضای شورای شهر که دغدغه جریان اصلاحات و مدیریت شهری تهران را داشتند پیشنهادی مطرح کردند که شاید به‌وسیله این پیشنهاد بتوان تهران را از سریال تکراری جابه‌جایی مدیران شهری که هر ۶ ماه یک‌بار اتفاق افتاده، نجات داد. الیاس حضرتی و محمدعلی وکیلی از مجلس و محمدجواد حق‌شناس، ابراهیم امینی و حجت نظری از شورای شهر تهران در جلسه مجمع امید پیشنهاد طرح دوفوریتی اصلاح قانون منع به‌کارگیری بازنشستگان در مجلس را مطرح کردند که به‌واسطه آن شهرداران کلان‌شهرها ازجمله تهران از این قانون مستثنا شوند تا خللی در کار شهرداران و ثبات مدیریت شهری ایجاد نشود.

تشکیل کمیته بررسی

در این راستا علیجانی خبر از تشکیل کمیته‌ای برای بررسی پیشنهاد طرح دوفوریت اصلاح منع به‌کارگیری بازنشستگان داد.

وی دراین‌باره گفت: در نشست مجمع امید ابعاد حقوقی اجرای قانون منع به‌کارگیری بازنشستگان درباره شهردار تهران موردبررسی قرار گرفت. استدلال بیشتر اعضای شورای شهر آن بود که قانونا شهردار شامل این قانون نمی‌شود.

وی افزود: دراین‌بین در کلیت جلسه بعضی از افراد معتقد به شمولیت شهردار ذیل قانون منع به‌کارگیری بازنشستگان بودند و برخی نظر مخالف داشتند. ‫قرار شد کمیته پنج نفره‌ای متشکل از فتحی، حضرتی و وکیلی و دو نفر از اعضای شورای شهر برای بررسی بیشتر ابعاد حقوقی این موضوع تشکیل شود.

نماینده تهران در مجلس شورای اسلامی خاطرنشان کرد: همچنین مقرر شد، استعلامی از اداره کل قوانین مجلس شورای اسلامی گرفته شود، چون نظراتی درباره قوانین مقدم و مؤخر مطرح می‌شد و اینکه قانون انتخاب شهردار قانون خاص بوده و قانون مجلس شورای اسلامی قانون عام است. موضوع استفساریه هم مطرح شد، اما پایه قوی نداشت.

علیجانی یکی دیگر از موارد مطرح‌شده در این جلسه را ارائه طرح دوفوریتی برای اصلاح قانون منع به‌کارگیری بازنشستگان عنوان و اظهار کرد: در این جلسه در مورد این بحث شد که ظرفیت ارائه چنین طرحی وجود دارد، ولی قبل از پرداختن تمامی این پیشنهادات قرار است، کمیته روی ابعاد حقوقی این قانون بررسی‌های بیشتری را انجام دهد.

دبیر مجمع نمایندگان تهران در پایان گفت که در این جلسه لایحه مالیات بر ارزش‌افزوده که مراحل نهایی بررسی آن در کمیسیون اقتصادی طی می‌شود نیز موردبررسی قرار گرفت و اعضای شورای شهر دیدگاه‌های خود را مطرح کردند.

پیش‌ازاین پیشنهاد حسن رسولی خزانه‌دار شورای شهر تهران که مسئول پیگیری بازنشستگی محمد افشانی شده بود، اعلام کرد این قانون شامل حال افشانی نمی‌شود و شهردار تهران محدودیتی برای ادامه فعالیت خود در ساختمان بهشت ندارد اما اظهارات برخی از اعضای دولت و همچنین تعدادی از نمایندگان مجلس شبهه را درباره ادامه کار عضو شورای مرکزی اعتماد ملی افزایش داد. نمایندگان شورای شهر تهران اعلام کرده بودند افشانی برای ادامه فعالیت در شهرداری منعی ندارد اما جهت اطمینان در این زمینه از مجلس درخواست استفساریه خواهیم کرد. درخواستی که با واکنش کمیسیون اجتماعی به‌عنوان متولی استفساریه درباره شهرداری همراه بود. رئیس کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری حاضر شد و دراین‌باره گفت: استفساریه زمانی صادر می‌شود که قانون مشخص نباشد اما در قانون منع به‌کارگیری بازنشستگان قانون واضح بوده و نیازی به صدور استفساریه نیست.

در این راستا نمایندگان مجمع امید پیشنهاد طرح دوفوریتی اصلاح قانون منع به‌کارگیری بازنشستگان را مطرح کردند که واکنش ریاست مجمع امید و نمایندگان مجلس این مجمع را به همراه داشت. محمدرضا عارف رئیس فراکسیون امید در مجلس شورای اسلامی و رئیس مجمع امید درباره این پیشنهاد گفت: فرض ما ماندگاری آقای افشانی است، اما نماینده شهرداری در مجلس دراین‌باره ضعیف عمل کرد و می‌توانست در زمان بررسی این طرح، اعلام کند که شهردار تهران قانون خاص دارد و هم‌تراز با وزرا است. فضای مجلس هم برای اصلاح قانون منع به‌کارگیری بازنشستگان فعلاً آماده نیست و باید از طریق تعامل با اداره کل قوانین مجلس در قالب تشکیل کمیته‌ای پیشنهادات مطرح‌شده را پیگیری کرد.

طرح دوفوریتی اصلاح قانون منع به‌کارگیری بازنشستگان چراغ امید تثبیت مدیریت شهری تهران و کلان‌شهرها است. در انتخابات سال ۹۶ اکثر شوراهای شهر و روستای کشور تغییر کرد و جریان اصلاح‌طلب با مشارکت حداکثری مردم توانست کرسی مدیریت شهری بسیاری از کلان‌شهرها و تعدادی از شهرهای کوچک و روستاها را به دست گیرد. مردم به برنامه‌ها و شعارهای انتخاباتی کاندیداهای اصلاح‌طلب اعتماد کرده و انتظار تغییر دارند اما قانون منع به‌کارگیری بازنشستگان این انتظار مردم را با چالشی جدی مواجه کرده است. عمر مدیریت محمدعلی افشانی در شهرداری تهران به ۶ ماه نرسیده اما امروز برخلاف تمامی اقدامات مثبتی که انجام‌شده، برخی به‌واسطه اجرای صحیح قانون سعی در عزل او دارند. یکی از مهم‌ترین اقدامات شهردار جدید تهران، میدان دادن به زنان در عرصه مدیریت شهری بود.

شفافیت مهم‌ترین گام مردم‌سالاری

افشانی نخستین شهردار تهران است که با انتصاب سکینه اشرفی به‌عنوان معاون برنامه‌ریزی توسعه شهری و امور شورای شهرداری تهران یک زن را در کسوت معاونت بکار گرفته است؛ اقدامی که نباید به‌سادگی از کنار آن عبور کرد. شفافیت، نگین گمشده انگشتری شهرداری تهران بود به همین دلیل شهرداری شیشه‌ای به اصلی‌ترین شعار جریان اصلاحات برای انتخابات شوراهای شهر و روستا تبدیل شد. محمدعلی افشانی با راه‌اندازی سامانه اطلاع‌رسانی و شفاف‌سازی قراردادهای شهرداری تهران گام بلندی درراستای تحقق این شعار برداشت و این مهم از دیگر اقدامات محمدعلی افشانی در مدت کوتاه مدیریت شهر تهران است.

بیم‌ها و امیدهای خانه‌نشسنی بازنشستگان

قانون منع به‌کارگیری بازنشستگان باوجود تمام خوبی‌ها، جنبه‌های منفی نیز دارد. این قانون در شرایطی تصویب و ابلاغ شد که شرایط کشور برای پوست‌اندازی مدیریتی مهیا نیست زیرا بسترهای لازم برای کادرسازی فراهم نبوده و این اتفاق در آینده‌ای نه‌چندان دور می‌تواند تبدیل به پاشنه آشیل سیستم مدیریت کشور شود. قانونی که کشور را با بحران مدیریتی نیز ممکن است روبه‌رو کند.

جوان‌گرایی امری مهم و پسندیده است اما نه برای تمامی پست‌های مدیریتی. سؤالی درباره قانون منع به‌کارگیری بازنشستگان مطرح است و آن هزینه‌های اجرای این قانون برای کشور است که تا چه اندازه خواهد بود؟ تهران به‌واسطه پایتخت بودن، یکی از شهرهای مهم ایران محسوب می‌شود و به همین دلیل مدیریت این کلان‌شهر نیز از اهمیت بسزایی برخوردار است. مدیریتی که باوجود تمامی حاشیه‌های ایجادشده مدتی است به ثبات رسیده اما به نظر می‌رسد این ثبات به مذاق برخی جریانات سیاسی خوش نیامده و تمام همت خود را برای تثبیت بی‌ثباتی در شهرداری تهران به کار بسته‌اند. جریان اصلاحات وامدار مردم و نگاه مردم برای تغییرات به اصلاح‌طلبان است که اگر این‌گونه نبود جریان اصلاحات پیروز بلامنازع تمامی انتخابات‌های دهه ۹۰ شمسی نمی‌شد. در شرایط کنونی مناسب است جریانات مختلف موجود در دل جریانات اصلاحات، کمی دست از سیاسی‌کاری کشیده و نگاهی به شعارهای انتخاباتی و چشم امید مردم به مدیران اصلاح‌طلب کرده و تصمیمی شایسته بگیرند. لازمه این مهم توجه ویژه به طرح دوفوریتی است که توسط تعدادی از اعضای مجمع امید در جلسه یکشنبه‌شب مطرح شد.