کد خبر : 13284
دیدگاه‌ها برای دیپلماسی علمی بسته هستند
تاریخ انتشار : شنبه 31 تیر 1396 - 20:52
-

دیپلماسی علمی

سبزواریان: نشان شوالیه آکادمیک پالم فرانسه، عنوانی نیست که بشود راحت از کنارش گذشت. کتایون شهپرراد و آذین حسین زاده دو عضو هیئت علمی دانشگاه حکیم سبزواری که این نشان را دریافت کرده‌اند و حالا، با توجه به توافق اخیر، میان دانشگاه حکیم و دانشگاه لیون فرانسه، این نام‌ها، بیشتر از قبل ذهن اهالی علم

الهه رامشینی

سبزواریان: نشان شوالیه آکادمیک پالم فرانسه، عنوانی نیست که بشود راحت از کنارش گذشت. کتایون شهپرراد و آذین حسین زاده دو عضو هیئت علمی دانشگاه حکیم سبزواری که این نشان را دریافت کرده‌اند و حالا، با توجه به توافق اخیر، میان دانشگاه حکیم و دانشگاه لیون فرانسه، این نام‌ها، بیشتر از قبل ذهن اهالی علم را مشغول کرده است. این شماره سراغ آذین حسین‌زاده رفتیم و گفت‌وشنودی خواندنی با این استاد ویژه گروه زبان و ادبیات فرانسه دانشگاه حکیم سبزواری داشتیم.

۱. برای شروع بحث، ابتدا در مورد دانشگاه لیون بپرسیم. برای کسانی که آن را نمی‌شناسند، چه طور باید آن را معرفی کرد و درجه علمی و دانشگاهی این دانشگاه را توضیح داد؟

در پاسخ شما باید بگویم بارزۀ اصلی دانشگاه‌های فرانسه، رایگان بودن آن‌هاست. هزینۀ ثبت‌نام سالیانه در دانشگاه‌های فرانسه کمتر از یک میلیون تومان است و این، در مقایسه با امریکا و انگلستان و کانادا، وجه تمایز بزرگی است. از این حیث که دانشگاهی در فرانسه در شهرستان باشد یا در مراکز تفاوتی ندارد؛ آنچه تااندازه‌ای سبب تمایزشان می‌شود میزان فعالیت‌های پژوهشی و حضور استادهای برجسته است.

دانشگاه لیون در شهر لیون، از زمرۀ این دانشگاه‌هاست که هم تحصیل و هم تعلیم در آنجا، به دلیل سطح بالای اعضای هیئت‌علمی، سبب افتخار است. این شهر ۳ دانشگاه دارد، لیون ۱، لیون ۲ و لیون ۳ و کم‌وبیش، تمامی رشته‌ها در این سه دانشگاه تدریس می‌شود. مراکز پژوهشی دولتی و غیردولتی زیادی با این دانشگاه همکاری می‌کنند و رابطۀ نظری میان صنعت و دانشگاه و تجارت، به‌گونه‌ای موفق در این شبکه به مرحلۀ اجرا درآمده ‌است. البته، صرف‌نظر از این سه دانشگاه، دانشسراهای عالی هم در جای‌جای این شهر وجود دارند که وجاهتشان، گاه از دانشگاه هم بیشتر است؛ اما یکی از افتخارات دانشگاه لیون، جدا از پژوهش‌محوری، شمار بالای دانشجویان خارجی است که برای تحصیل در رشته‌های گوناگون و از جمله ادبیات فرانسه و تطبیقی و همچنین استفاده از استادان و پژوهشگران نامی، با شهرت بین‌المللی، به این دانشگاه آمده‌اند. این امر سبب شده تا مرکز مطالعات ادبی و زبانشناسی این دانشگاه، با مراکز معتبر ادبی در دانشگاه‌هایی مانند یوسی‌ال‌ای، پرینستون، هاروارد و استنفورد ارتباط تنگاتنگ داشته باشد و زمینۀ همکاری در مقیاسی گسترده برای تبادل استاد و دانشجو و همچنین انجام دادن تحقیقات مشترک علمی بین آن‌ها فراهم شود.

۲. از اتفاِق دی‌ماه ۹۵ بفرمایید. هیئت فرانسوی، متشکل از چه اشخاصی بود؟ علت آمدنشان به سبزوار چه بود و حاصل این سفر چه شد؟

در دی‌ماه ۱۳۹۵ و در حقیقت به‌تبع امضای موافقت‌نامه برجام و رفع تحریم‌ها، هیئتی بلندپایه، قریب ۴۰ نفر، شامل وزیر علوم و معاونان بخش‌های مختلف آموزشی و پژوهشی و رؤسای دانشگاه‌ها و دانشسراهای عالی فرانسه، به دعوت رسمی وزارت علوم جمهوری اسلامی به ایران سفر کردند تا زمینۀ همکاری‌های دوجانبه را فراهم کنند. این هیئت، جلسات متعددی با نمایندگان دانشگاه‌های مختلف داشتند و سندهای همکاری مختلفی در طی چند روز اقامتی که در ایران داشتند به امضا رسید.

صرف‌نظر از این جلسات که در محل وزارت علوم در تهران برگزار شد، سفیر فرانسه در ایران از تعدادی از پژوهشگران ایرانی و فرانسه‌زبان دعوت کرد تا در مراسم ضیافتی در منزل سفیر، با این هیئت دیدار و گفتگو داشته باشند. طبیعی است که دسترسی به اعضای این هیئت و زمان کسب اطلاعات و به‌قول‌معروف، چانه‌زنی با آن‌ها در این فضا، با توجه به تعداد به نسبت کمتر مدعوین، در قیاس با جلسات برگزارشده در وزارتخانه، بیشتر بود. از بنده و همچنین سرکار خانم دکتر شهپرراد نیز برای شرکت در این مراسم دعوت شده بود که بنا به دلایلی که هیچ‌گاه نفهمیدیم و به‌رغم حمایت معاون پژوهشی دانشگاه، آقای دکتر مولوی، دستور این شد که تنها یک نفر در این ضیافت شرکت کند.

طی این مراسم بود که شخص سفیر و رایزن فرهنگی با توجه به نشان شوالیۀ نخل آکادمیک که از نخست‌وزیر فرانسه گرفته‌ایم و با شناختی که از ما داشتند، دانشگاه سبزوار را به وزیر علوم فرانسه معرفی کردند و ایشان نیز به معاون روابط بین‌الملل تأکید کردند تا از همکاری برای بسط روابط آموزشی و پژوهشی بین دانشگاه حکیم سبزواری و دانشگاه‌های فرانسه دریغ نکنند و همین‌طور هم شد. کمی بعد از بازگشت این هیئت به فرانسه، درخواستی از سوی دانشگاه سوربن ۳ برای بنده آمد که در آن پیشنهاد شده بود تا راهنمایی رسالۀ دکترای دانشجویی را در زمینه ادبیات تطبیقی بر عهده بگیرم. موضوع رساله برایم جالب بود و پذیرفتم، البته با اعمال اندکی تغییر و همین تغییر سبب شد تا پس از کسب اجازه از همکار دانشگاه سوربن، تصمیم بگیرم به جای این دانشگاه از دانشگاه لیون بخواهم که عطف به وجود یکی از برجسته‌ترین متخصصان در زمینه موضوع انتخابی در این دانشگاه، قرارداد همکاری با لیون بسته شود.

۳. دکتر حسین زاده را کمتر کسی است که در فضای دانشگاهی نشناسد. یک حس کنجکاوی در مورد بازگشت شما از فرانسه و دلیلش، میان دانشجوها هست. از خودتان هم بفرمایید تا مخاطب غیردانشگاهی هم شما را بشناسد. در واقع می‌خواهم با این پرسش، برویم سراغ مبحث راهنمایی مشترک پایان‌نامه. شما چند سال در فرانسه زندگی کردید؟ رشته تحصیلی و تخصصی‌تان چیست؟

حق دارید، این کنجکاوی که چرا با همسرم به ایران برگشتیم و چرا بین این همه دانشگاه در مراکز و شهرهای بزرگ به سبزوار آمدیم پرسشی است که نه‌تنها شما، بلکه ذهن بسیاری از همکاران دانشگاهی‌ام را نیز به خود مشغول کرده که حتماً کاسه‌ای زیر نیم‌کاسه است. راستش نمی‌دانم دقیقاً چه مدتی در فرانسه زندگی کردم. زیاد! یادگیری زبان فرانسه را به‌عنوان زبان اول، در دبستان شروع کردم. یکی از مدارک کارشناسی ارشد و همچنین دکترایم را از فرانسه گرفتم. فارغ‌التحصیل رشتۀ ادبیات تطبیقی از سوربن‌ام. علاقه‌ام به ادبیات و فرهنگ ایران باعث شد تا موضوع رساله‌ام دربارۀ ممنوعیت شمایل‌گری در ادیان الهی و تأثیر آن بر ادبیات فارسی (نظامی گنجوی و هدایت) و ادبیات فرانسه باشد.

مدتی در این دانشگاه در مقطع دکترا برای دانشجویان تدریس داشتم. در بازگشت به ایران رابطه‌ام را با فرانسه و استادها و پژوهشگران نامی عرصۀ ادبیات و نقد مانند ژرار ژنت و تودورف و فلیپ هامون حفظ کردم. کمبود کتاب‌های منبع در خصوص نقد ادبی باعث شد تا تصمیم بگیرم تعدادی از آثار این بزرگان را به فارسی ترجمه کنم. هم‌اکنون دو یا سه بار در سال به اتفاق همسرم برای برگزاری کارگاه ترجمه در دانشسرای عالی مترجمان ادبی یا شرکت در همایش‌ها به فرانسه یا دیگر کشورهای اروپایی سفر می‌کنیم. گروه زبان فرانسه را در سال ۱۳۸۸ با همکاری صمیمانۀ ایشان در دانشگاه سبزوار به‌راه انداختیم و در این راه، با دشواری‌ها و مشکلات زیادی دست‌وپنجه نرم کردیم و می‌کنیم. خوشحالم در فضایی که بیکاری جوانان یکی از معضلات اصلی جامعه است، دانشجوهایی دارم که در مقطع کارشناسی ارشد در دانشگاه‌های خوب ایران پذیرفته شده و هم‌اکنون در مشاغل مختلف، اعم از آموزشی یا خدماتی مانند ترجمه‌های تجاری و صنعتی در شرکت‌های مرتبط با صنایع فرانسوی در ایران و به‌ویژه در صنعت گردشگری مشغول به کارند.

۴. بپردازیم به رساله موردبحث. رساله‌ای در زمینه ادبیات تطبیقی. شما و یک استاد از دانشگاه لیون، به‌صورت مشترک راهنمای این رساله هستید. چه طور می‌شود که یک نفر مدرک مشترکی از دو دانشگاه دریافت کند؟

در پاسخ به پرسش راهنمایی مشترک رسالۀ دکترا، باید بگویم که امروز، این نوع همکاری بین‌دانشگاهی به امری متداول در اروپا بدل شده است. فعالیت‌های بینارشته‌ای ایجاب می‌کند که با توجه به تخصص‌های مختلفی که در دانشگاه‌های گوناگون وجود دارد، استادها از این راهکار برای بهبود کیفیت پژوهش‌ها، در قالب رسالۀ دکترا، استقبال کنند. بدین ترتیب، دانشجو می‌تواند از امکانات آموزشی و پژوهشی دو دانشگاه و همچنین از تخصص دو استاد در دو رشته استفاده کند که این امر از هر حیث برای دانشجو و همچنین دو دانشگاه تبعات مثبت فراوانی دارد.

دفاعیۀ این شمار رساله‌ها در دو نوبت انجام می‌شود، یک بار در ایران و یک بار در فرانسه و هر دو بار با حضور دو استاد راهنما و استادان داور. درنتیجه دانشجو هم فارغ‌التحصیل ایران است و هم فرانسه. طبیعی است که اعتبار چنین مدرکی که نشان از همکاری مثبت بین دو مرکز پژوهشی دارد، بالاست. این کار البته تا اندازه‌ای هزینه‌بر است، اما خوشبختانه این بار، ازآنجایی‌که موضوع رساله جذابیت داشت و نظر به تأکید معاون روابط بین‌الملل وزارت علوم فرانسه، بورس تحصیلی به دانشجوی ما تعلق گرفت و طبیعی است که بخش زیادی از میزان هزینه‌ها کاسته خواهد شد.

۵. ضمن تشکر، اگر نکته‌ای هست که در پرسش‌ها مطرح نشده بفرمایید.

این روندی است که نه تنها می‌تواند، بلکه باید ادامه پیدا کند. ما در دنیایی زندگی نمی‌کنیم که دانشگاه‌ها بتوانند چون تعداد متخصصان محدود است، به‌صورت مستقل و منزوی عمل کنند. دانشگاه‌ها باید با هم در ارتباط باشند و این ارتباط از حالت امضای تفاهم‌نامه‌هایی که در بایگانی‌ها خاک می‌خورد بیرون بیاید. فرصتی را که وزرای علوم ایران و فرانسه در اختیار دانشگاهیان گذاشتند مغتنم است و باید بیشترین بهره را از آن برد؛ اما متأسفانه، گاهی اوقات در این زمینه قصور می‌کنیم.

یکی از بهترین فرصت‌هایی که هم‌اکنون پیش روی ماست، استفادۀ دانشجویان مقطع دکترا از فرصت مطالعاتی شش‌ماهه‌ای است که معاونت محترم پژوهشی در اختیارشان می‌گذارد و می‌توانند برای بهره بردن از اساتید و سمینارها و منابع کتابخانه‌ای و آزمایشگاهی خارجی به کشور دلخواهشان سفر کنند؛ اما در کمال شگفتی، دانشجویان دکترای دانشگاه ما استقبال چندانی از این موضوع نکرده‌اند. به هر ترتیب، خانم دکتر شهپرراد و بنده در گروه زبان فرانسه، آماده‌ایم تا زیر نظر معاونت پژوهشی دانشگاه، به آن دست از دانشجویانی که قصد استفاده از فرصت‌های مطالعاتی در فرانسه را دارند کمک کنیم و تجربیاتمان را در اختیارشان بگذاریم.

منتشر شده در نشریه ستاره شرق – شماره ۷۸

ارسال نظر شما
مجموع نظرات : 0 در انتظار بررسی : 0 انتشار یافته : ۰
  • نظرات ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط مدیران سایت منتشر خواهد شد.
  • نظراتی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
  • نظراتی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نخواهد شد.
نظرات بسته شده است.