رسانه‌های سبزوار نباید به تربیون مسئولان تبدیل شوند

علی ششتمدی

گفت‌وشنودی با ابراهیم بهشتی، دبیر سیاسی روزنامه ایران

آمده بود دفتر تا خسته نباشید بگوید! اول، قضیه عجیب به نظر می‌رسید: کسی در این سطح عالی رسانه‌ای، دبیر مهمترین سرویسِ قَدَرترین روزنامه دولتی کشور، چند ساعت از وقتش را گذاشته بیاید دفتر ستاره شرق! اما قضیه همین‌قدر ساده بود: عِرقِ همشهری بودن این احساس مسئولیت را در ابراهیم بهشتی ایجاد کرده بود تا همین چند روزی که آمده سبزوار، سری هم به تنها رسانه مکتوبِ منظم شهرستان بزند! هم با نقدها کمک و راهنمایی‌مان کند هم خسته نباشیدی بگوید و ارزش کاری که می‌کنیم را یادآوری کند:

تعبیر «رسالت رسانه‌های محلی در دنیای امروز» کمی کلیشه شده ولی عبارت بهتری برای بیان منظورم ندارم. سؤال اول من این هست که رسانه‌های محلی در دنیای امروز با چه هویتی شکل می‌گیرند و چه رسالتی دارند؟

کار رسانه در شهرستان به مراتب از کار رسانه در سطح ملی سخت‌تر است و حتماً گرفتاری‌ها و تنگناهای زیادی در انتشار و تهیه مطالب وجود دارد. با توجه به اینکه با تمام این سختی‌ها این رسانه را در سبزوار، شهرستان خودم دیدم؛ حس خوبی پیدا کردم و واقعاً به همکاران خودم در ستاره شرق خسته‌نباشید می‌گویم. تبریک می‌گویم به آن‌ها که با تمام مشکلاتی که داشتند به صورت مستمر و با چاپ منظم، خودشان را به نزدیک شماره ۱۴۰ رساندند. این یک نقطه قوت است و امیدواریم که در این مسیر بتوانند نقاط ضعف موجود در کارشان را برطرف کنند و آن‌ها را تبدیل به نقاط قوت کنند.

در مورد رسالت نشریه محلی، قاعدتاً فرض کسی که یک رسانه را راه‌اندازی می‌کند این است که می‌خواهد اتفاقات یا تحولات یا مشکلاتی که در آن منطقه خاص وجود دارد را پوشش دهد یا به آن‌ها بپردازد. چه در احصاء مشکلات چه در بیان یک سری مسائل و مشکلات موجود در منطقه و چه در حوزه فرهنگی وقتی بخواهد باعث ارتقاء سطح مردم شود. به نوعی همان واقعیت و رسالتی که برای رسانه ملی می‌شود تعریف کرد همان را در یک مقیاس جغرافیایی کوچک‌تر می‌توانیم در رسانه محلی داشته باشیم. به همین خاطر قابل پذیرش نیست که یک رسانه محلی آن استانداردهای حرفه‌ای را نسبت به رسانه ملی نداشته باشد. البته در این مسیر مشکلات و گرفتاری‌هایی ممکن است بر سر راه رسانه‌ای که در ابتدای راه خودش هست پیش بیاید که قابل پذیرش است.

توقعی که از رسانه محلی می‌رود به لحاظ کار حرفه‌ای کردن به لحاظ تأثیرگذاری روی مخاطب، به لحاظ تأثیرگذاری در مسئولان منطقه خیلی تفاوتی با توقعی که از رسانه ملی داریم، نخواهد داشت؛ زیرا اگر غیر از این باشد این مجوز را در نشریه محلی به خودمان داده‌ایم که خیلی در سطح بالایی کار نکنیم و توجیه کنیم که رسانه سراسری نیستیم پس این اجازه را داریم در سطح پایین‌تری کار را ارائه دهیم به مخاطب.

به نظر من نقطه قوت رسانه‌های محلی همین هست که خبر و اتفاقات مربوط به مناطق را پوشش می‌دهند که در رسانه‌های سراسری دیده نمی‌شود. مگر اینکه یک اتفاق خیلی مهمی افتاده باشد که آن را بخش‌های مختلف صدا و سیماو روزنامه‌ها و سایت‌ها بخواهند ببینند. گذشته از بحث خبر، بحث مشکلاتی که در آن منطقه وجود دارد و به خصوص ظرفیت‌های مختلفی که در حوزه‌های سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی در منطقه وجود دارد این‌ها هم باز در رسانه‌های ملی و صدا و سیما زیاد بازتاب ندارد و رسانه محلی این ظرفیت را دارد که خیلی تخصصی‌تر و از نزدیک، با گزارش‌های میدانی و با ارتباطات روبرو و نزدیکی که با مردم و مسئولان دارد زوایای مختلف مسائل را بررسی و طرح کند.

• شما به عنوان کسی که دبیرسیاسی روزنامه رسمی دولت هستید و در سطح ملی، شخصیت مهمی در حوزه رسانه دارید؛ زاویه دیدتان به رسانه‌های سبزوار چیست و چه تحلیلی داشته‌اید از آنچه در این مدت رصد کردید؟

به نظر من شهرستان سبزوار با وجود ظرفیت‌هایی که در زمینه کارهای رسانه‌ای داشته، آن طور که باید و شاید خیلی موفق نبوده است در این حوزه. تا جایی که من می دانم شهرستان سبزوار از سال‌های پیش همیشه یک قطب علمی در استان بوده و الآن ۵ یا ۶ مرکز علمی در شهرستان داریم. سبقه خود سبزوار هم بیش از این که اقتصادی یا سیاسی باشد، فرهنگی تعریف شده؛ هم در تاریخ گذشته هم در دوره معاصر. من خودم از چند سال قبل‌تر که دنبال می‌کردم کارهای رسانه در سبزوار را دیدم نمونه‌هایی پیش از ستاره شرق وجود داشتند که اولین نقطه ضعف اساسی آن‌ها این بود که مستمر نبودند. گاهی یک ماه در میان گاهی دو هفته در میان چاپ می‌شدند! برای همین جای پای خوبی هم در میان مخاطبان خود پیدا نکردند. به نظرم مخاطب هم حق داشت ارتباطی با چنین رسانه‌هایی برقرار نکند. چون شرط اصلی ارتباط بین رسانه و مخاطب، احترام است. اینکه رسانه مخاطب خود را واجد شعور و درک سیاسی و اجتماعی بداند و احساس نکند که هر محصولی را ارائه دهد مخاطب مجبور است آن را بخرد.

به نظرم خیلی به لحاظ تهیه محصول و محتوای مورد انتظار در شهرستان سبزوار سابقه خوبی نداشتیم؛ به همین خاطر الآن یک حجم زیادی از کار اطلاع‌رسانی در شهرستان، به سمت رسانه‌های آنلاین متمایل شده. به نظرم الآن کانال‌ها و سایت‌های اینترنتی خیلی بیشتر از رسانه‌های مکتوب شهرستان، حضور معنوی دارند. با این حال فکر می‌کنم عامل اصلی که نیاز هست رسانه‌های شهرستان به آن توجه کنند بحث «آموزش» است.

ارتباط رسانه با مخاطب یک ارتباط دو سویه است که هر دو طرف باید در آن احساس احترام کنند و احترام بگذارند. مخاطب انتظار دارد که نشریه چه در رویکرد چه در اطلاع‌رسانی چه در گرافیک، چه در تحلیل محتوا، یک حداقل‌هایی از استانداردهای موجود را رعایت کند. به‌خصوص در زمانه‌ای که مخاطب حق انتخاب دارد و به حق انتخاب‌هایش، رسانه‌های آنلاین هم اضافه شده‌اند. ما اگر نتوانیم آنچه او توقع دارد به او بدهیم طبیعی است که مخاطب هم خیلی ارتباطی با ما برقرار نمی‌کند. فکر می‌کنم بحث آموزش همکاران ما در رسانه‌های شهرستان سبزوار و حتی در رسانه‌های آنلاین لازم است جدی گرفته شود.

مسئله دیگر همین داشتن استمرار است در کار. مخاطب باید این اطمینان را پیدا کند که این رسانه چه مکتوب چه آنلاین، قرار است بماند و فقط برای انتخابات یا برای حوزه و موضوع خاصی نمی‌آید چند شماره منتشر شود و بعد برود و فراموش شود!

به نظرم هفته‌نامه ستاره شرق این نقطه قوت را دارد که توانسته فعالیت خود را استمرار بخشد مضاف بر اینکه به نظرم کیفیت خوبی هم دارد و لازم شما هم برای پربارتر کردن نشریه خودتان هم بحث آموزش و هم گرافیک را در نشریه، بیشتر مورد نظر قرار دهید.

به نظرم چیزی که در رسانه‌های محلی سبزوار یک مقدار جایش خالی است، بسنده کردن به یکسری خبرهای رسمی در رسانه‌ها است. علی رغم اینکه رسانه محلی مزیتش نزدیکی به رویداد است و می‌تواند خیلی راحت به مسئولان دسترسی داشته باشد، زوایای مختلف مسئله را بررسی کنند و در گزارش‌های میدانی آن را تحلیل کنند؛ حس می‌کنم بیشتر بسنده شده به یکسری خبرهای رسمی و گزارش‌های میدانی در رسانه‌ها بسیار کم است.

در رابطه با مشکلاتی که در شهرستان‌ها ممکن است وجود داشته باشد، به نظرم باید ارتباط خوبی میان خبرنگاران و مسئولان در شهرستان برقرار شود. با تعامل یا گفت‌وگو یا هر شکلی مسئولان شهرستان را مجاب کنند که رسانه یک ظرفیتی است که می‌تواند در کنار آن‌ها باشد و چه در ارائه گزارش عملکرد خودشان به مردم که منجر به تقویت روحیه امید در جامعه می‌شود و چه در ماهیت اصلی رسانه که همان نقادی است.

رسانه‌های محلی با توجه به مشکلات و چالش‌های مالی که بر سر راه انتشارشان وجود دارد، نباید به تربیون مسئولان تبدیل شوند! مشکلات مالی نباید مانع از رسالت اصلی رسانه که نقادی هست شود. نقد به معنی دشمنی و عدوات نیست. بلکه به معنی احصاء و بررسی مشکلات و پیدا کردن راه برون‌رفت است. رسانه هم باید در کنار مسئولان باشد هم کنار مردم. از مسئولان انتظار پاسخگویی هست و قاعدتاً لازم است رسانه را به شکل مزاحم نبینند. این جسارت و این نگاه منتقد هنوز در رسانه‌های شهرستان هنوز خیلی برجسته دیده نشود.

• منتشر شده در شماره ۱۳۹ هفته نامه ستاره شرق