شمه‌ای از دادوَری‌های تاریخ بیهقی ؛ به مناسبت روز بزرگداشت ابوالفضل بیهقی

روزنامه شهر آرا مشهد اول آبانماه ۲ مطلبی از حسین خسروجردی را به ابولفضل بیهقی اختصاص داده است:

دادِ تاریخ ستاندن با پیامدهای گران آن، در سرتاسر کتابِ بیهقی آمده است و به درستی تاریخ پایه آن محسوب می‌شود. ابوالفضل بیهقی در گسترش و تأکید و ترغیبِ دادخواهی و اهتمام آن، انگار با تمام نیروی خود در رنج‌نامه‌ها و زندان‌ها و شوربختی‌های مردم شریک می‌شود و خواهان عدالت و داد روزگار خود می‌شود تا داد تاریخ بستاند. وقتی که در شهر آمل، بوسهل دیوان باز کرده است و مردم را می‌پیچد و آتش در شهر می‌زند، بیهقی به درد می‌نویسد: «امروز سخت دشوار است بر من که بر قلم من چنین می‌رود و لیکن چاره نیست، در تاریخ محابا و پروا نیست. آنان که با ما به آمُل بودند، اگر این فصول بخوانند و داد خواهند، بگویید که من آنچه نوشتم به رَسم و آیین بود.» بیهقی مردی‌ است که به قول امروزی‌ها خودسانسوری نمی‌کند و از‌آن‌رو که در دستگاه سلاطین وقت است ابایی از افشاگری بیداد، ندارد و می‌نگارد که: «حسنک را قومی مکار بر سر دار بردند و این افسانه‌ای‌ است با بسیار عبرت و این همه اسبابِ منازعت و مکاوحت از بهر ِحطام و مال دنیا به یک سوی نهادند و می‌برفتند.» بیهقی در اعصار بی‌رحم زمانه‌ای خوف‌انگیز است که به دستور امیر و در پیش خیمه بزرگ بیست و چهار اسیر پیش پای پیلان انداخته می‌شوند که بیهقی آن را هول روزی می‌بیند که خبر آن به دور و نزدیک می‌برند و این‌گونه قساوت‌ها و شرارت‌ها و جنایت‌ها برای مهتری و فرزانه‌ای چون او که خردمند و فاضل‌ است و کاردان، سر آمد تمام ادیبان روزگار خود است و مُعتمد و شریف، بسیار دردبار است. او می‌خواهد که حرص را گردن زند وخودکامگان و خیره‌سران را بر حَذر دارد و از فضیحت‌ها بگوید و نیز از روز جزا و مکافات و آن‌گاه تخم نیکی بیفشاند و با سنجش از نیک و بد، هشدار بدهد تا سرانجام از آن سوی اعصار و قرون، ناله خویش را به ما برساند و بدین‌گونه پایان رنج و آزار انسان را خواهان شود.