مروری بر یک اتفاق تاریخی که بر اقتصاد ایران تاثیر گذاشت

سقوط قیمت ارز و طلا پس از قطعنامه ۵۹۸ / چرا ثروتمندان و خریداران دلار در آن زمان سکته کردند؟

در ماه‌های اخیر رشد قیمت ارز چنان بالا بوده که اکنون کمتر کسی باور می‌کند ممکن است دلار و یورو پایین بیاید. همین امر باعث شده بسیاری از شهروندان بدون نیاز به دلار، به دلیل حفظ ارزش پول خود، ریال را به دلار تبدیل کرده و داروندارشان را دست دلالان دلار بسپارند. دلالانی که این روزها به خریداران وعده می‌دهند دلار به‌زودی با اجرای فاز دوم تحریم‌های امریکا از ۱۳ آبان، به ۳۰ هزار تومان خواهد رسید.

اما نباید فراموش کرد که یک اتفاق سیاسی و یا توافق به‌راحتی می‌تواند اوضاع را دگرگون کند. نمونه‌های تاریخی بسیاری در این مورد وجود دارد که تأییدکننده سخن فوق است. یکی از مهم‌ترین این نمونه‌های تاریخی قطعنامه ۵۹۸ و پایان جنگ تحمیلی است.

در ۲۷ تیرماه سال ۱۳۶۷ پس از امضا و اجرای قطعنامه ۵۹۸ شورای امنیت سازمان ملل متحد و همچنین پایان یافتن جنگ بین ایران و ارتش بعثی عراق، قیمت‌ها به‌سرعت پایین آمده و نرخ دلار و سکه سقوط کرد. در سال  ۶۷ قیمت سکه طلا با ۱ درصد کاهش به ۹ هزار و ۹۴۰ تومان تنزل کرد. نرخ دلار از ۱۴۸ تومان به زیر ۵۰ تومان رسید. قبل از این توافق‌نامه بسیاری از افراد با خیال تداوم جنگ و بالاتر رفتن قیمت دلار و سکه و زمین شروع به سرمایه‌گذاری در این سه زمینه کرده و با پول‌های خود دلار و سکه و زمین خریدند؛ اما با پایان جنگ و امضای توافقنامه توسط مقامات ایران قیمت‌ها به‌سرعت کاهش یافت و بسیاری از این افراد شوکه شده، برخی سکته کردند و بسیاری هم  سرمایه خود را بربادرفته دیدند.

بسیاری معتقدند که یک توافق در شرایط کنونی می‌تواند به‌راحتی شرایط را دگرگون کرده و همان وضعیت دوره جنگ را بازگرداند. مع‌الوصف، برخی کارشناسان این‌چنین فکر نمی‌کنند. در دوران توافق هسته‌ای میثم رادپور، کارشناس بازار ارز در مصاحبه با تعادل، مقایسه آن وضعیت با دوران جنگ را نادرست دانست و گفت: «ریزش قیمت‌ها در سال  ۶۷ در شرایطی اتفاق افتاد که اقتصاد ایران در جنگ بود اما در شرایط کنونی بازار ارز حباب ندارد و قیمت‌ها بر اساس عرضه و تقاضا تعیین می‌شود که هم‌اکنون قیمت دلار منطقی است و قیمت ارز غیرمنصفانه نیست.»

سخن کارشناس فوق تا حد زیادی تأیید شد. پس از توافق هسته‌ای  بهای دلار در مسیر کاهشی قرار گرفت ولی سقوط آزاد نکرد. بیشتر نوعی تعادل در آن به وجود آمد. پایین آمدن نرخ فروش دلار به زیر ۳۲۵۰ تومان در حالی صورت گرفت که بهای این ارز در ۲۲ روز قبلش در بازه  ۳۲۵۰ تومان تا ۳۲۶۵ تومان قرار گرفت.

بااین‌حال نباید فراموش کرد که بسیاری شرایط کنونی را هم همانند دوران جنگ می‌دانند. همان‌طور که قیمت ارز در آن دوران متکی به اقتصاد وابسته به جنگ ایران بود، وضعیت کنونی ارز و سکه وابستگی شدیدی به مسائل سیاسی و بحران خارجی دارد و با یک توافق به‌راحتی حباب آن می‌شکند. قیمت دلار در طول این چند ماه و با بازگشت تحریم‌ها به‌صورت فزاینده‌ای بالا رفته است به‌طوری‌که از حالت طبیعی خارج شده است.

به همین دلیل، بسیاری معتقدند که درصورتی‌که تحریم‌های آمریکا به هر دلیلی معلق شود و یا مذاکراتی صورت بگیرد و یا حتی اروپا از برجام حمایت عملی کرده و منافع ایران را تأمین کند، ممکن است قیمت دلار سقوط کند. البته باید دید که در آینده چه اتفاقی خواهد افتاد و کدام‌یک از حالت‌های بالا رخ خواهد داد؟