موضع‌گیری‌های متناقض بهروز محبی درباره فیلترینگ

سبزواریان، موسی‌الرضا وثوق:

امضای طرح ساماندهی پیام‌رسان‌ها توسط بهروز محبی و بحث‌ها درباره انگیزه او از این کار، فرصتی برای بررسی یک ابهام جدی‌تر و سؤالی کلی‌تر درباره او است: آقای محبی درباره استفاده از اینترنت و فیلترینگ دقیقاً چه موضعی دارد؟

بهروز محبی در نشستی که حدوداً بیست روز پیش با خبرنگاران برگزار شد، طی سه نوبت، درباره فیلترینگ اظهار نظر می‌کند؛ اظهار نظرهایی که به نظر می‌آید لزوماً در یک خط حرکت نمی‌کنند و بعضاً در مقابل یکدیگر نیز قرار می‌گیرند. شرح موضع‌گیری‌های او، اینچنین است:

موضع‌گیری نخست: تأکید می‌کند بسیاری از جنجال‌های خبری نمایندگان، مختص خود آن‌ها است و نه «رویکرد مجلس»؛ این را از جمله درباره سؤال یک نماینده از وزیر ارتباطات درباره فیلتر اینستاگرام صادق می‌داند. همچنین پیگیری طرحی برای فیلترینگ در مجلس را رد می‌کند: «آقای عنابستانی آمد از من پرسید بحث فیلترینگ کجا مطرح شده که ما خبر نداریم؟»

موضع‌گیری دوم: اینترنت ایران را فضایی «بی‌در و پیکر» توصیف می‌کند که به زعم او، نظیر آن «در هیچ کجای دنیا نیست»؛ فضایی که او می‌گوید «خانواده‌های مؤمن» را نسبت به «از دست‌رفتن فرزندان‌شان» شدیداً نگران کرده است. در واقع، از اعمال فیلترینگ دفاع می‌کند.

موضع‌گیری سوم: در ادامه روایت پیام‌هایی که از «خانواده‌های مؤمن» دریافت می‌کند، می‌گوید که آن‌ها از «مجلس انقلابی» می‌پرسند: «شما دارید چه کار می‌کنید؟» ادامه می‌دهد: «مجلس باید همه این‌ مسائل فرهنگی را دنبال کند؛ به شیوه عالمانه و محققانه.»

در این اظهار نظرها که به فاصله چند دقیقه از یکدیگر مطرح شده‌اند دست‌کم دو تناقض دیده می‌شود:

تناقض اول: ابتدا می‌گوید بسیاری از اظهارات نمایندگان مجلس، موضع شخصی آن‌ها است و نباید آن را «رویکرد مجلس» تلقی کرد. در حالی‌که در موضع‌گیری سوم، مشخصاً از لزوم ورود مجلس به «مسائل فرهنگی» سخن می‌گوید. در واقع، یک بار گفته نباید دفاع از فیلترینگ را موضع مجلس دانست و بار دیگر، آن را مسئله‌ای «فرهنگی» دانسته که مجلس «باید دنبال کند».

تناقض دوم: در موضع‌گیری نخست، تلاش می‌کند در رابطه با پیگیری اعمال فیلترینگ، از «کلیت» مجلس رفع مسئولیت کند. می‌کوشد اثبات کند که طرحی مبتنی بر فیلترینگ در مجلس وجود نداشته. او از همین پدیده – که گویی آن‌قدر نامطلوب است که تلاش و تأکید می‌کند به نام مجلس نوشته نشود – در موضع‌گیری دوم، دفاع می‌کند.

تناقض‌ها در اظهارات و اقدامات

گذشته از این، به نظر می‌رسد ماجرای امضای بهروز محبی پای طرح موسوم به انسداد پیام‌رسان‌های خارجی نیز، تناقض‌ها و ابهاماتی را در افکار عمومی ایجاد کرده‌‌. بدون هیچ قضاوتی، به مرور آن‌ها می‌پردازیم.

۱- در حالی از اعمال فیلترینگ دفاع می‌کند که خود، در دو فضای اینترنتی که مدت‌ها است فیلتر شده‌اند، یعنی تلگرام و توییتر فعالیت می‌کند. به گزارش اعتمادآنلاین، او ۶۹ بار توییت کرده است.

در این باره، ممکن است محبی و همفکرانش، این‌گونه پاسخ دهند: نمایندگان و دیگر افراد تأثیرگذار در جامعه، برای پیشبرد منافع کشور، باید به اینترنت بدون فیلتر دسترسی داشته باشند اما این، الزاماً نیازی نیست که متوجه همه کاربران اینترنت در ایران شود.

ممکن است محبی و دوستانش در پاسخ به استنباط این «تناقض» از گفته‌هایش، استدلال کنند که او موافق «فیلترینگ» هست؛ اما نه به شکلی که در حال حاضر اجرا می‌شود. اگرچه در این صورت، بعید به نظر می‌رسد انگیزه او از مدیریت فضایی که به گفته خودش «بی‌در و پیکر» است، محدودسازی فیلترینگ و یا اعمال فیلترینگی ضعیف‌تر از آن‌چه تا امروز اجرا شده باشد.

۲- در نشست با خبرنگاران می‌گوید که عنابستانی هم از پیگیری طرحی درباره فیلترینگ در مجلس، اظهار بی‌اطلاعی کرده و وجود چنین پدیده‌ای در مجلس را رد می‌کند. اما حالا، طرحی را امضا کرده که دست‌کم برداشت غالب از آن، اعمال گسترده فیلترینگ است.

در این خصوص هم البته می‌توان انتظار داشت پاسخ‌هایی به این تحلیل داده شود؛ از جمله این‌که طرحی که حالا به امضای او هم رسیده، به تازگی مطرح شده و در بیست روز گذشته، ایده‌ای برای پیگیری این طرح وجود نداشته است.

ممکن است محبی و دوستانش این‌گونه نیز به این ابهام پاسخ دهند که طرح ساماندهی پیام‌رسان‌ها، لزوماً به امر «فیلترینگ» مربوط نیست و شامل بررسی‌های کلی‌تری می‌شود.

در مجموع، آن‌چه به نظر می‌رسد این است که بهروز محبی، طرحی که رسانه‌ها می‌گویند در صورت تصویب، احتمالاً به مسدود شدن پیام‌رسان‌های خارجی منجر خواهد شد را امضا کرده، اما در عمل و حتی بعضاً در اظهارات خود – که به آن‌ها اشاره شد – «وفاداری» چندانی به ایده اعمال فیلترینگ نشان نداده است.