نمایشگاه رسانه ها؛ پایان دوره ای و آغاز مرحله ای تازه

به گفته مسئولان قرار است “نمایشگاه توانمندی های رسانه ای سبزوار” در دهه فجر برگزار شود، این خبر خوبی است و ما هم با یادداشتی به استقبال نمایشگاه می رویم. برگزاری نمایشگاه دست ماست اما برپایی نمایشگاه الزاماتی دارد که اگر رعایت کنیم می تواند بسیار پربار و مفید باشد. برخی از الزامات نمایشگاه که به نظر ما رسید:

۱- صرف برگزاری “نمایشگاه توانمندی های رسانه ای سبزوار” خوب است؛ چون نشان می دهد سبزوار در زمینه رسانه ها و کار رسانه ای به حد و اندازه ای رسیده است که چنین نمایشگاهی برپا کند. اما این اصلا به معنای آن نیست که حد و اندازه ما همین قدر است. مثل روشنش آن است که ما بعد از این همه کار و تجربه رسانه ای که داریم و برایش نمایشگاه برگزار می کنیم هنوز یک نشریه آبرومند برای سبزوار نداریم که مستمر منتشر شود. چرا؟ برای همین به نظر ما برگزاری نمایشگاه، شروع کار است و با این نمایشگاه باید راهی را آغاز کنیم که به کمک رسانه ها سبزوار را به جایگاه واقعی اش برسانیم.

۲- در نمایشگاه باید همه رسانه های شهرستان با تنوع و تفاوت شان حضور جدی داشته باشند و اساسا همین تنوع است که نمایشگاه را دیدنی تر و پربارتر می کند. تنوع و تفاوت رسانه ها در شهرستان، واقعیت است بنابراین این واقعیت باید در نمایشگاه هم دیده شود. باید رسانه های شهرستان با همه اختلاف سلیقه و دیدگاه شان ضمن احترام به یکدیگر با هم گفتگو و تبادل نظر داشته باشند. به عبارت دیگر این نمایشگاه باید محلی برای “همگرایی” و “هم سویی” رسانه های شهرستان برای اهداف مشترک باشد. روشن است که منظور از “همگرایی” و “هم سویی” اصلا به معنای یک شکل و یک دست شدن رسانه ها نیست که این امر نه ممکن است و نه مطلوب. اما این مسئله نیز ممکن و مطلوب است که رسانه ها برای رسیدن به اهداف مشترک، همگرایی و هم افزایی داشته باشند. رشد و پیشرفت سبزوار، بیان مسائل و مشکلات مردم، کمک به مسئولان شهری برای حل این مشکلات، طرح کمبودها و عقب ماندگی های شهرستان، تلاش برای معرفی و شناساندن ظرفیت های سبزوار، تلاش برای بلند کردن نام سبزوار و غیره می تواند از جمله این اهداف مشترک باشد.

۳- قابل انکار نیست که سبزوار در یکی دو دهه گذشته به علل مختلف- که در جای خود قابل بررسی است- بیشتر دافعه داشته است تا جاذبه. به عبارت دیگر نتوانسته ایم نخبگان، هنرمندان و مدیران خود که در سراسر کشور پراکنده اند جذب و از ظرفیت و توانایی های بی نظیر آنها برای پیشرفت شهرستان استفاده کنیم. مسئولان باید برای این مسئله فکری اساسی بکنند. نمایشگاه رسانه ها می تواند آغازی برای جذب نخبگان و اهالی رسانه ای سبزوار باشد تا یک بار هم که شده دور هم جمع شوند و درباره مسائل سبزوار و استفاده از ظرفیت های شان بحث و تبادل نظر کنند.
بنابراین درست است که این نمایشگاه درباره رسانه های شهرستان است اما نباید فقط به رسانه های موجود اکتفا شود. سبزوار خارج از شهرستان هم امکانات و ظرفیت های رسانه ای خوبی دارد و مسئولان نمایشگاه باید همه سعی شان را بکنند تا جایی که ممکن است از این امکانات و ظرفیت ها هم در نمایشگاه استفاده کنند. استفاده از ظرفیت های رسانه ای خارج از شهرستان قطعا به هنر،‌ زرنگی و توان مسئولان شهری برمی گردد. البته استفاده از امکانات و ظرفیت های رسانه ای خارج از شهرستان حتما به معنای این نیست که آنها در نمایشگاه حضور فیزیکی داشته باشند بلکه می توانیم با توجه به شرایط، زمینه ها و امکانات آن رسانه ها برای شان “کارویژه ای” در نمایشگاه تعریف و از آنها استفاده کنیم. قدم اول شناسایی و معرفی رسانه ها و افراد رسانه ای خارج از شهرستان است. قدم دوم را مسئولان شهری بویژه برگزار کنندگان نمایشگاه باید بردارند. یعنی بنشینند، فکر کنند و برای استفاده بهینه از ظرفیت آن رسانه ها برنامه ریزی کنند. شاید کمترین آنها گوش دادن و استفاده از تجربیات آنها باشد.

۴- نمایشگاه یک هفته است اما در همین یک هفته می شود برای ارتقای سطح کیفی رسانه ها و خبرنگاران سبزوار چندین کارگاه آموزشی کوتاه مدت در زمینه های مختلف برگزار کرد. مسئولان نمایشگاه حتما باید با دعوت از استادان برجسته روزنامه نگاری و رسانه ای این امکان را برای بچه های شهرستان فراهم کنند. فرصت خوبی است که باید آن را غنیمت شمرده و نهایت استفاده را از آن ببریم.

۵- اگر واقع بین باشیم رسانه ها و خبرنگاران سبزوار ضعف های جدی در زمینه های مختلف دارند، بنابراین نمایشگاه حتما باید بخشی را هم به کتاب اختصاص دهد و در این بخش کتاب های تخصصی حوزه روزنامه نگاری و رسانه عرضه شود. این کار موجب بالا رفتن دانش روزنامه نگاری و سواد حرفه ای اهالی رسانه شهرستان می شود.

۶- استقلال و خود اتکایی از الزامات رسانه و خبرنگاران است و بدون استقلال رسانه، رسانه نیست و خبرنگار، خبرنگار نمی شود. بنابراین یکی از محورهای نمایشگاه باید بررسی وضع اقتصادی و مالی رسانه ها و اهالی رسانه سبزوار باشد. علت اصلی قطع و وصل شدن پایگاه های خبری و کم کاری و بیکاری خبرنگاران، مسائل مالی است بنابراین در این نمایشگاه باید راهکارهایی برای حل این مشکلات پیدا کنیم و یا دست کم در این باره بحث و تبادل نظر شود. همچنین در نمایشگاه باید مسائل صنفی و حقوقی (مانند بیمه، حقوق، امنیت شغلی و غیره) رسانه های سبزوار مطرح و چاره ای برای آنها اندیشیده شود.

۷- اگر یک هفته یا یک ماه رسانه های مکتوب کشور را رصد کنیم می فهمیم که حضور سبزوار در رسانه های کشوری بسیار کم رنگ است. منظورم این است که باید بسیار به ندرت دیده می شود که خبر یا مطلبی درباره سبزوار در صفحات اصلی رسانه های مکتوب کشوری منتشر شد. مثلا خیلی کم دیده می شود که گزارشی درباره سبزوار در صفحات اصلی خبرگزاری های کشوری منتشر شود. اخبار و گزارش هایی در صفحات استان ها داریم که خبرنگاران آن خبرگزاری ها می فرستند اما در صفحات استان ها چیزی دیده نمی شود و در نهایت اهالی همان شهرستان آن را می خوانند. یک نمونه عینی: چندی پیش نخستین نشست خبری همایش بین المللی سربداران برگزار شد اما این همایش “بین المللی” هیچ بازتابی در مطبوعات و خبرگزاری های کشوری و ملی نداشت و در نهایت در رسانه های شهرستان و استان انعکاس آن را داشتیم.
این چه همایش بین المللی است که هیچ خبری از آن در رسانه های ملی نمی آید؟ مسئولان همایش نباید دلشان را به چهار تا پایگاه خبری شهرستان خوش کنند و حتما باید با تشکیل تیم رسانه ای حرفه ای، فکری اساسی برای این مشکل بکنند و گر نه آن همه اهداف و وعده هایی (پیشرفت علمی و فرهنگی، ارتقای سطح شهرستان و غیره)‌ که برای برگزاری این همایش پیش بینی کرده اند نخواهیم رسید.
به هر حال این مسئله دو علت می تواند داشته باشد؛ اول این که ما ارتباطات مان ضعیف است و سر پل هایی در این رسانه ها نداریم و یا پیدا نکردیم. دوم این که اخبار، گزارش ها و مطالب خبرنگاران و بچه های سبزوار هنوز جای کار دارد و سطح کیفی نوشته های شان را بالا ببرند تا در رسانه های سراسری منتشر شود. در هر حال باید برای این دو مسئله کاری بکنیم تا سبزوار از صفحات لایی و گوشه و کنارها به صفحات اصلی بیاید. یکی از اهداف مهم این نمایشگاه می تواند همین مسئله باشد که برای رو آمدن سبزوار در رسانه های مکتوب کشوری چاره اندیشی کند و راهکارهایی ارائه دهد. قطعا این مهم به راحتی بدست نمی آید و باید از هم اکنون به صورت جدی برنامه ریزی ها و هماهنگی های لازم را برای ارتقای سطح کیفی نمایشگاه داشته باشیم.

۸- این نمایشگاه باید پایان دوره ای و آغاز مراحل تازه باشد. در دو سه سال اخیر چند مرحله را پشت سر گذاشتیم که بدون رد کردن آن مراحل رسیدن به این جایگاه ممکن نبود. مرحله اول پی بردن و جا افتادن ضرورت خود رسانه است. اگر یادمان باشد سه سال پیش جز چند وبلاگ و سایت نیمه تعطیل رسانه ای در شهرستان نداشتیم اما الان دست کم چند پایگاه خبری جدی و فعال داریم. مرحله بعدی که پشت سر گذاشتیم بالا رفتن آستانه تحمل مسئولان است. حالا دیگر مسئولان رسانه ها را غریبه و یا دشمن خود نمی دانند. حالا دیگر همه پذیرفته اند که رسانه حتی اگر تندترین انتقادها را هم به عملکرد آن ها داشته باشد و حتی ممکن است اشتباه هم بکنند اما قطعا دشمن آنها نیست. حالا دیگر همه پذیرفته اند که وجود رسانه نه تنها برای پیشرفت کارها بلکه برای بهتر انجام دادن کارها ضروری است. حالا دیگر همه پذیرفته اند که اگر چشم بیدار رسانه ها نباشد و اگر آنها شفاف سازی نکنند مسئولان و مدیران چنان در روزمرگی های غرق شده و چنان در اتاق های خود حبس می شود که اصلا نمی فهمند بیرون چه می گذرد. حالا دیگر گذشته است زمانی که رسانه را به جلسات شورای شهر و یا دیگر ادارات راه ندهند، و گذشته است زمانی که رسانه را نامحرم و بیگانه بدانند و مثلا رئیس شورا مصاحبه نکردن و پاسخگو نبودن را رویه خود بداند و به مردم و افکار عمومی بی اعتنا باشد. البته هنوز هم مقاومت ها داریم اما این مقاومت ها بسیار ضعیف شده است؛ مثلا هنوز هم بر خلاف قانون برخی از جلسات شورا غیر علنی برگزار می شود، هنوز هم شورای شهر سخنگو ندارد و هنوز هم خیلی از ادارات پایگاه اطلاع رسانی درستی ندارند و مدیرانش هم پاسخگو نیستند. خوشبختانه ما این مراحل را طی کرده ایم. اما وقتی می گوییم این نمایشگاه باید پایان دوره ای و آغاز مراحل تازه باشد منظور آن است سه اتفاق مهم باید رخ دهد:‌

الف:‌ نمایشگاه رسانه ها از طرفی باید پایان دوره تنگ نظری ها، کوته بینی ها، حسادت ها، اختلاف ها و تفرقه ها، بخشی عمل کردن ها، موقتی و کوتاه مدت دیدن ها و شخصی اندیشدن ها باشد؛ و از طرفی دیگر این نمایشگاه باید آغاز مرحله بالا بردن تحمل ها، باز کردن افق دیدها،‌ تیمی و گروهی عمل کردن ها،‌ همکاری ها و همگرایی ها، با هم عمل کردن ها و در سطح ملی اندیشیدن و عمل کردن ها باشد. همه می دانیم که در سال های گذشته بارها چه ضربه ها که از همین تنگ نظری ها، حسادت ها و اختلاف ها نخورده ایم، و تردیدی نیست که بسیاری از عقب ماندگی های سبزوار از همین موارد است. برپایی نمایشگاه رسانه ها نشانه بلوغ نسبی فکری و روحی ماست و باید این بلوغ را در عمل و عملکرد هم نشان دهیم.

ب:‌ اتفاق دوم که با این نمایشگاه باید بیفتد آن است که مسئولان و صاحب نفوذان پای کار بیایند. منظور آن است که آن است که از حرف و سخنرانی بگذرند و به صورت جدی با رسانه ها همکاری و از آنها حمایت کنند. مسئولان در جلسات، صحبت ها و سخنرانی ها حرف های زیادی می زنند و خیلی قول ها می دهند اما وقتی پای عمل به میان می آید متاسفانه پای شان می لنگد و با هزار لطایف الحیل می خواهند از زیر بار حرف هایی که زده اند و قول هایی که داده اند فرار کنند. حتی گاه دیده می شود نه تنها خودشان کاری نمی کنند بلکه جلو کارهای مستقل هم که بچه ها با دست خالی و تلاش و خلاقیت خودشان پیش می برند سنگ بیندازند و کارشکنی کنند. رادیویی که عده ای از بچه های رسانه ای شهرستان راه انداخته اند مثال بارز این مسئله است. چند نفر بعد دو سه سال تلاش و خون دل خوردن توانسته اند برنامه ای ثابت برای سبزوار در شبکه استانی تولید کنند، کدام یک از مسئولان محترم از آنها حمایت کرده است؟ حتی شورای شهر و شهرداری قول داده بودند کمک کنند اما تا جایی که توانستند سر دواندند و آخرش هم کاری نکردند و این بچه ها با دانشگاه حکیم سبزواری قرارداد بستند. نمونه دیگرش آن که شنیده ایم دبیرخانه همایش سربداران برای پوشش همایش در شبکه استانی خراسان با یک تیم مشهدی قرارداد بسته است در حالی که این کار کاملا در توان بچه های سبزوار هم بود. و یا درست است که وضع رسانه های سبزوار خوب است اما هنوز هم یک نشریه مکتوب قابل قبول و آبرومندی نداریم. از این نمونه ها باز هم هست.
اشتباه نشود “همکاری و حمایت” به معنای دخالت در کار یکدیگر و یا مانع کار همدیگر شدن نیست. مسئولان و رسانه ها می توانند هر کدام کار خودشان را بکنند اما در عین حال با هم همکاری داشته باشند و این اتفاقا موجب هم افزایی و توسعه کارها می شود. پیشرفت سبزوار و حل مشکلات مردم دو نقطه مشترک بزرگی است که مسئولان و رسانه ها قطعا در آن توافق دارند و همین می تواند مبنای فعالیت مستقل و در عین حال همکاری با یکدیگر باشد. برعکس، مسئولان باید اهالی رسانه را بویژه آنهایی که خارج از محدوده شهرستان و در سطح ملی هستند شناسایی و با آنها همکاری نزدیکی داشته باشند.

ج:‌ خلاصه اینکه ؛ حداقل دستاورد نمایشگاه رسانه ها باید موجب رشد و ارتقای رسانه های شهرستان شود؛ و باید حرفه ای تر شدن خبرنگاران را به دنبال داشته باشد. چون هر چه رسانه ها و خبرنگاران حرفه ای تر باشند به همان میزان شهرستان هم پیشرفت می کند. رسانه های حرفه ای موجب فعال تر شدن مسئولان می شود. همه می دانیم که کندی و لختی یکی از ویژگی های مسئولان سبزواری است و به علت همین کندی و دیر جنبیدن ها فرصت های زیادی را در سال های گذشته از دست دادیم. سبزوار کمبودها و عقب ماندگی های زیادی دارد و ما هنوز در ابتدای راه هستیم. باید کمی کلاه ها را بالاتر ببریم و افق های دورتر را ببینیم. باید سطح فکری مان را گسترش دهیم. وقتی دغدغه و افق دیدمان در حد و اندازه ملی باشد قطعا بسیاری از کارهایی که الان می کنیم در نظرمان حقیر و بچه گانه خواهد بود. برای جبران عقب ماندگی ها و رساندن سبزوار به جایگاه شایسته اش باید این تحول و تغییرات ضروری است.

* عمار علوی