واقعه ۱۶ آذر چگونه و چرا شکل گرفت؟
در مهرماه ۱۳۳۲ دو ماه بعد از کودتای ۲۸ مرداد و پس از شروع کلاسهای درس، تحرک دانشجویان برای مبارزه و مقاومت در برابر برنامههای کودتاچیان سراسر دانشگاه تهران را فراگرفت. پخش وسیع اعلامیهها و تجمع دانشجویان در محوطهی دانشکدهها، مذاکرات و سخنرانیهای دانشجویان در آن زمان که مراکز دانشگاهی کشور محدود به دانشگاه تهران
در مهرماه ۱۳۳۲ دو ماه بعد از کودتای ۲۸ مرداد و پس از شروع کلاسهای درس، تحرک دانشجویان برای مبارزه و مقاومت در برابر برنامههای کودتاچیان سراسر دانشگاه تهران را فراگرفت.
پخش وسیع اعلامیهها و تجمع دانشجویان در محوطهی دانشکدهها، مذاکرات و سخنرانیهای دانشجویان در آن زمان که مراکز دانشگاهی کشور محدود به دانشگاه تهران و دانشسرای عالی بود، بهطور آشکار از شروع جنبوجوش و تشکل دانشجویان برای ادامهی مبارزه حکایت میکرد و بر نگرانی دولت کودتا میافزود.
انتشار مذاکرات دادگاه نظامی و اهانت و آزار شادروان دکتر مصدق هیجانات را افزایش داد و تبوتاب حاکم بر محیط دانشگاه را دو صد چندان کرد.
نهضت مقاومت ملی بهمحض شروع محاکمهی دکتر محمد مصدق در مقام اعتراض برآمد و روز ۲۱ آبان ماه را روز اعتصاب عمومی اعلام نمود.
برای برپایی این اعتصاب، به صدور اعلامیه از سوی برخی گروهها اکتفا نشد و اقدام به سازماندهی برای این تظاهرات عمومی نمودند و این سازماندهی تأثیر زیادی در موفقیت اعتصاب و تظاهرات در برابر شدت عمل نیروهای انتظامی داشت.
افزایش هیجان عمومی در سطح شهر تهران در آذرماه ۳۲ (۶۵ سال پیش) که براثر اظهارات نخستوزیر قانونی در صحنهی دادگاه ایجاد شده بود، تودههای مردم را بهطرف یک برخورد تعیینکننده با دستگاه کودتا هدایت میکرد و اقدامات دولت به این هیجان میافزود…. ازجمله برقراری رابطه با دولت انگلیس که نشان داد
دولت وقت با بیپروایی تمام نتایج مبارزات ملت را ندیده میگیرد و برای تسلط استعمارگران بر همهی شئون کشور شتاب دارد.
روز پنجشنبه ۱۲ آذر در روزنامهها اعلام شد که قرار است بهزودی مناسبات سیاسی ایران و انگلیس تجدید شود و حکومت از این وحشت داشت که این اعلام درزمانی که محاکمهی دکتر مصدق در جریان است و اظهارات دادستان ارتش، وجدان جامعه را جریحهدار کند.
مقاومت و عکسالعملهای شدیدی را این جریان در میان مردم به وجود آورد و ازاینرو حکومت درصدد برآمد که از راههای مختلف این مقاومت را در هم کوبیده و امکان هرگونه تظاهرات را که ممکن است به یک قیام عمومی مبدل شود از میان بردارد. آیتالله کاشانی با انتشار اعلامیهای از خبر تجدید روابط سیاسی بین دو کشور اظهار نارضایتی کرد و آن را مخالف هدفهای نهضت ملی اعلام نمود.
در روز شنبه ۱۴ آذرماه در رادیو و روزنامههای عصر اعلام شد که از امروز روابط سیاسی ایران و انگلیس برقرار گردید.
روز یکشنبه ۱۵ آذر تظاهرات متعددی در تمام دانشکدهها صورت گرفت و موضوع تظاهرات و شعارها علاوه بر مصدق پیروز است اعتراض به تجدید روابط ایران و انگلیس بود.
در روز دوشنبه ۱۶ آذرماه حدود ساعت ۱۰ صبح یک گروه کماندو که به مسلسل دستی مسلح بودند و لباس، قد، قامت و قیافهی آنان از سایر نظامیان متمایز بود به دانشگاه تهران وارد شدند و بهطرف دانشکده فنی رفتند.
بعد از کودتای ۲۸ مرداد، دانشکدهی فنی مرکز تظاهرات و تجمع دانشجویان بود و درواقع دانشجویان دانشکدهی فنی رهبری مبارزات دانشگاه را به دست داشتند.
آن روزها حدود یک ماه از شروع محاکمهی شادروان مصدق در دادگاه نظامی میگذشت و جریان دادگاه نشان میداد که در مدتزمان کوتاهی رأی فرمایشی علیه رهبر نهضت ملی که بدون شک حکم محکومیت خواهد بود، صادر خواهد شد.
به همین جهت از مدتی قبل نظامیان که به نظر میرسید از مأموران فرمانداری نظامی باشند در محوطهی دانشگاه حضور و رفتوآمد دانشجویان را زیر نظر داشتند.
دانشجویان علیرغم حضور آنان و با غافلگیری مأموران به تظاهرات و دادن شعار میپرداختند ولی ورود کماندوها در روز ۱۶ آذر به محوطهی دانشگاه شکل حضور نظامیان را در محوطهی دانشگاه تغییر داد.
در آن موقع دانشجویان در کلاسهای درس حضور داشتند و زمانی که مهندس عبدالحسین خلیلی رئیس دانشکدهی فنی از ورود گروه کماندو آنهم مسلسل به دست به محوطهی دانشکده مطلع شد، بلافاصله دستور میدهد زنگ دانشکده زده شود و چند نفر از نگهبانان دانشکده را مأمور میکند که به دانشجویان اطلاع دهند که هر چه زودتر و بهآرامی از محوطهی دانشکده خارج شوند.
دانشجویان با سکوت و آرامش از کلاسها خارجشده و ساختمان را ترک میکنند، هنگام خروج دانشجویان از سرسرای ورودی دانشکده، کماندوها بر روی آنان آتش گشوده و سه نفر از دانشجویان را مورد هدف قرار میدهند، بقیه که نزدیک راهروها بودند از تیررس دور میشوند، براثر این حمله ناجوانمردانه، احمد قندچی، مهدی شریعت رضوی و مصطفی بزرگنیا سه جوان بیگناه به شهادت رسیده و تعداد زیادی از دانشجویان بهشدت مجروح و بیش از سی تن از دانشجویان دستگیر میشوند.
اگر زنگ دانشکده به صدا درنمیآمد و به دانشجویان اطلاع داده نمیشد که آرام از محوطه خارج شوند، چهبسا دانشجویان بدون توجه به موقعیت آن روز در ساعت مقرر از کلاسها خارج میشدند و مانند روزهای قبل تظاهرات میکردند و سربازان که مأمور کشتار دستهجمعی دانشجویان بودند فرصت و بهانهی کافی به دست میآوردند و کشتار وسیع میشد و نظامیان به هدف اصلی که به شهادت رساندن جمعی دانشجویان دانشکده فنی بود، نائل میشدند.
مهندس خلیلی بلافاصله با فرمانداری نظامی تماس و به کشتار دانشجویان اعتراض میکند، فرمانداری نظامی از مأموریت کماندوها اظهار بیاطلاعی میکند و نمایندهای را به دانشکده فنی اعزام میدارد.
رئیس دانشکده با کمک سرهنگ اعزامی دانشجویانی را که در ساختمان دانشکده محبوس شده بودند به بیرون هدایت و بقیه دانشجویان از خطر تیراندازی دور میشوند.
مهندس عبدالحسین خلیلی رئیس دانشکده فنی بعداً به عضویت شورای مرکزی جبههی ملی درآمد و پس از تجدید فعالیت جبهه ملی در سال ۱۳۳۹ مسئولیت امور مالی این جبهه را بر عهده گرفت.
او در ۱۶ آذر ۱۳۵۸ در اولین یادبود شهدای ۱۶ آذر پس از انقلاب در باشگاه جبهه ملی بهتفصیل جریان حوادث آن روز را بازگو کرد. او گفت: در آن روز تظاهراتی انجام نگرفت و مأموران مسلح بهقصد کشتار و بدون هیچگونه بهانهای به دانشگاه وارد شدند و هدف آنها از قبل کشتار دستهجمعی دانشجویان دانشکده فنی بود و میخواستند هستهی اصلی مقاومت را در هم بکوبند و با شدت عمل و ایجاد رعب خیالشان را از اقدامات دانشجویان نسبت به رویدادهای بعدی کشور آسوده کنند.
او ادامه داد که دانشکده فنی سومین ساختمان در غرب محوطهی دانشگاه قرار دارد و تظاهرات دانشجویان اغلب در جلوی باشگاه دانشگاه که نخستین ساختمان در این قسمت است، انجام میگیرد و اگر در آن روز هجوم مأموران مسلح به محوطه دانشگاه در برابر تظاهرات دانشجویان انجام گرفته بود این برخورد در محوطهی جلوی باشگاه دانشگاه و یا دانشکدهی حقوق که ساختمان هر دو مقدم بر ساختمان دانشکدهی فنی قرار دارد، صورت میگرفت. وانگهی در موقع ورود کماندوها به دانشکدهی فنی، دانشجویان در کلاسهای درس بودند و نمیتوانست تظاهراتی صورت گیرد.
حکومت از تنشهای موجود در جامعه آگاهی داشت و بهخوبی میدانست که اعلام تجدید مناسبات سیاسی ایران و انگلیس نمکی است بر روی زخم ملتهب مردم مبارز و همچنین حکم محکومیت دکتر مصدق.
دانشگاه تهران که رهبری مبارزات را در دست داشت حکومت را به یک پیشگیری خونین وادار کرد و برای سرکوب دانشجو و دانشگاه بهطور مسلحانه به آن حمله برد – حکومت استبداد برای این حرکات بهانهاش ماهیت دانشگاه تهران بود.
بعد از گذشت مدتی در بعضی از نوشتهها دیده شد که علت حملهی نظامیان به دانشگاه تهران در روز ۱۶ آذر و شهادت دانشجویان، سرکوب تظاهرات دانشجویان علیه ورود نیکسون معاون رئیسجمهور آمریکاست و این موضوع بهمرور در همهی کتب و نشریات نوشته شد و این تعبیر عمومیت یافت.
این خبر بیشتر ازاینجهت شایع شد که در روز بعدازآن حادثه نیکسون وارد تهران شد و مورد استقبال هیئت حاکم و حکومت کودتا قرار گرفت …
ریچارد نیکسون در تاریخ چهارشنبه ۱۸ آذرماه دو روز بعد از فاجعه دانشگاه به تهران وارد شد و خبر ورود او روز سهشنبه ۱۷ آذرماه در روزنامههای عصر تهران اعلام گردید.
دستگاه حکومتی بیم آن داشت که ورود نیکسون و پذیرایی از او خشم دانشجویان را برانگیخته و صبرشان لبریز شده با ورود یکی از نمایندگان اصلی طراحان کودتا به انفجار بینجامد …
ریچارد نیکسون معاون ژنرال آیزنهاور رئیسجمهور آمریکا بود که وزیر امور خارجهی او دالس کودتای ۲۸ مرداد را با کمک انگلیس به وجود آورد، او مانند سایر معاونان ریاست جمهوری شهرتی نداشت و پانزده سال پسازآن بعد از پایان دورهی ریاست جمهوری لیندون جانسون به ریاستجمهور آمریکا انتخاب شد و بااینکه از سیاستمداران ورزیده آمریکا بود در دورهی ریاست جمهوری خود به طرز بسیار زنندهای که در تاریخ آمریکا سابقه نداشت از شغل خود کنار رفت.
برچسب ها :16 آذر ، تظاهرات ، دانشجو ، روز دانشجو ، کودتای 28 مرداد
- نظرات ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط مدیران سایت منتشر خواهد شد.
- نظراتی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
- نظراتی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نخواهد شد.
ارسال نظر شما
مجموع نظرات : 0 در انتظار بررسی : 0 انتشار یافته : ۰