وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی: خاندان جوینی منشاء خدمات ارزنده به تمدن اسلامی ایرانی شدند

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی روز جمعه در پیامی به همایش نکوداشت عطاملک جوینی در شهرستان جوین خراسان رضوی گفت: خاندان جوینی در دوران مغول منشاء خدمات ارزنده به فرهنگ و تمدن اسلامی ایرانی شدند.

محمد مهدی اسماعیلی در این پیام افزود: علاءالدین عطاملک بن بهاء الدین محمد جوینی صاحب کتاب گرانسنگ “تاریخ جهانگشای جوینی” دیوانسالار و تاریخ نگار نامی قرن هفتم هجری است که نامش بر پهنه سخن پارسی و پیشانی ادب و فرهنگ جهان و در آسمان سبزوار و جوین به سان ستاره ای تابناک می‌درخشد.

وی ادامه داد: خاندان جوینی هم از نظر دانش پروری و ادب دوستی و از هم حیث بزرگ منشی و کرامت ذات، شهره این مرز و بوم هستند.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: تاریخ جهانگشا با وجود سبک فنی و مصنوع خود، حاوی توصیفات بسیار شاعرانه و دقیق است که در کنار عوامل اصل ادبی ساز، ایمازهای شاعرانه آن از عوامل حقیقی گرایش نثرهای فنی به سوی شعر است و این کتاب اصلی‌ترین ماخذ تاریخی برای بیان وقایع حمله صحرانوردان تاتار به ایران و  گزارش غارت و فتنه‌گری آن‌ها می‌باشد.

وی افزود: عطاملک جوینی با کلام نافذ خویش تصاویری ناب و جزئی نگرانه از سه دوره تاریخی مغول، خوارزمشاهیان و اسماعیلیان ارائه می‌کند و  ضمن نقل تاریخ، پرده از چهره مغولان برداشته و به شیوه‌های گوناگون، مغول ستیزی خود را نشان می‌دهد.

اسماعیلی ادامه داد: کتاب او گزارشی زیرکانه از حوادث ناگواری است که ایلغار مغول در مرز و بوم ایران به وجود آورد و امنیت، دانش و دین و فرهنگ ایرانیان را مورد دست درازی قرار داد، او در تاریخ خود اقرار می‌کند هر چه در جزوه‌اش مرقوم است حدیث کندن، سوختن، کشتن و  بردن یغماگران تاتار است.

وی گفت: عطاملک تحت فرمان و خدمت مغولان از خامه، خون می‌چکاند و توسط قلم به نبرد شمشیر می‌رود و به تیغ زبان و نیزه قلم به جنگ آنان می‌تازد.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی افزود: عطاملک جوینی بار دیگر این گزاره را به اثبات می‌رساند که هیچ قوم و ملتی به میزانی که ایرانیان به اسلام و فرهنگ اسلامی یاری رساندند کمک نکرد و نیمی از رونق و بالندگی فرهنگ و تمدن اسلامی مرهون ایرانیان است.

وی ادامه داد: اما آنچه امروز بر عهده دانش پژوهان و ادب دوستان قرار دارد بازشناسی متونی چون تاریخ جهانگشاست زیرا شناخت و معرفی شخصیت‌های تاثیرگذار نظیر عطاملک جوینی معرفت عمومی را تقویت می‌کند و چراغی فراروی جویندگان دانش و معرفت است که در این میان آنچه ضرورت دارد بازشناسی و روش برخورد این شخصیت ها با بحران‌هایی نظیر حمله بیگانگان و شیوه حراست آنها از منابع دینی و فرهنگی است.

اسماعیلی گفت: مطالعه کتاب جهانگشای جوینی می‌تواند یاریگر نظام مدیریتی کشورها از نظر دیپلماسی سیاسی، اجتماعی و فرهنگی باشد تا ضمن عبرت آموزی دریابند که مهمترین عوامل وقوع حوادث در گذشته چه بوده است بنابراین نکوداشت این دانشمند بزرگ قدرت ارزنده‌ای  است تا از نگرش و دانش او که نیاز دنیای امروز است بهره جوییم.

وی افزود: وظیفه خود می‌دانم از تلاش‌های ستودنی دست اندرکاران همایش نکوداشت عطاملک جوینی و مفاخر جوین صمیمانه قدردانی نمایم و مراتب سپاس خود را از همه بزرگوارانی که با شرکت در این نشست وزین علمی و ادبی به معرفی هر چه بهتر ابعاد شخصیتی و علمی این دانشمند و ادیب بزرگ و دیگر مفاخر جوین کمک شایسته‌ای نمودند ابراز نمایم.  

علاءالدین ابوالمنظر عطاملک بن بهاءالدین محمد جوینی (۶۸۱-۶۲۳ هـ. ق) مورخ و ادیب ایرانی قرن هفتم قمری است که مهم‌ترین اثر وی تاریخ جهانگشاست.

وی در منطقه جوین متولد شد و از جوانی به خدمت امیر ارغون حکمران خراسان درآمد و ۲ بار به همراه وی به پایتخت مغولستان قراقروم سفر کرد.

عطاملک جوینی در این سفرها با احوال مغولان آشنایی پیدا کرد و در همین مسافرت‌‌ها شروع به نوشتن کتابی با موضوع فتوحات مغولان کرد که به تاریخ جهانگشا شهرت دارد.

وی در سال ۶۵۴ هجری قمری در خراسان به هلاکوخان پیوست و در جنگهای وی با اسماعیلیان در الموت همراه او بود و با جلب رضایت هلاکو توانست قسمتی از کتابخانه الموت را از نابودی نجات دهد.

عطاملک جوینی همچنین در سقوط بغداد هلاکو را همراهی ‌کرد و به عنوان فرماندار بغداد، جنوب بین النهرین و خوزستان منصوب شد.

وی در چهارم ذیحجه ۶۸۱ قمری در اران درگذشت.

همایش ملی نکوداشت عطاملک جوینی روز جمعه با حضور پژوهشگران، دانشگاهیان و مشارکت رادیو فرهنگ در زادگاهش شهرستان جوین خراسان رضوی برگزار شد.