چرا ابوالحسن بیهقی مهم است؟

سبزواریان، مهدی مقصودی: دهم مردادماه زادروز ابوالحسن بیهقی، مورخ نامدار قرن ششم هجری و نویسنده‌ی کتاب گران‌سنگ و مهم تاریخ بیهق است؛ چند سالی است که به همت شورا و شهرداری شهر ششتمد در این روز مراسم بزرگداشتی برگزار می‌گردد.

در سال ۱۳۹۹ به دلیل شرایط خاص پیش‌آمده و همه‌گیریِ بیماری کوید۱۹، این برنامه برگزار نشد، ولی به همت تعدادی از دوستداران فرهنگ ششتمد، در فضای مجازی فعالیت‌های جالبی انجام شد که در نوع خود کم‌نظیر و متفاوت بود. انشاالله که سال آینده بتوانیم بار دیگر شاهد برگزاری این مراسم باشیم.

اما چرا پرداختن به ابوالحسن بیهقی لازم است؟

۱) در بین مفاخر و بزرگان منطقه‌ی ششتمد، به دلایل مختلف که از حوصله‌ی این بحث خارج است، ابوالحسن بیهقی شاخص‌ترین فرد است.

۲) پرداختن به بزرگان هر منطقه در حقیقت پرداختن به هویت تاریخی آن منطقه است.

۳) مردم منطقه‌ی بیهق (سرزمین بیهق منطقه‌ی گسترده‌ای را شامل می‌شود که جنوب آن به بردسکن، غرب آن به فرومد، شمال آن به اسفراین و شرق آن به حوالی نیشابور می‌رسد) باید به بیهقی احترام بگذارند و خوشحال باشند که بیهقی در قرن ششم با پرداختن به تاریخ و جغرافیای این منطقه، اطلاعاتی از آن زمان به ما می‌دهد که بسیاری از آن‌ها هم‌اکنون نیز از لحاظ جغرافیایی قابل تطبیق با واقعیت است. حتی بسیاری از اماکن مذهبی نیز به همین‌گونه قابل تطبیق و سنجش ـ از لحاظ صحت‌وسقم تاریخی ـ هستند. از طرفی اطلاعات بسیاری درباره‌ی روستاهای فعلی سبزوار در تاریخ بیهق وجود دارد که مصادیق این اطلاعات، در حال حاضر نیز قابل‌مشاهده است! خلاصه کلام اینکه به‌طور بسیار شگفت‌انگیزی اطلاعاتی در این کتاب وجود دارد که بعد از قرن‌ها می‌توانیم نمونه‌های عینی آن را در محیط اطراف خودمان مشاهده کنیم؛ آیا این خود به‌تنهایی کافی نیست تا به او به دیده‌ی احترام نگاه کنیم؟

۴) جدا از مباحث جغرافیایی، بیهقی با نگارش تاریخ بیهق، باعث شد تا ما امروز جزء معدود شهرهای ایران باشیم که تاریخ محلی مستند، مدون و دقیقی از گذشته‌ی سرزمین خود دارند؛ این موضوع را مقایسه کنید با فعالیت‌هایی که بسیاری از شهرها و حتی کشورها در جهت تاریخ‌سازی جهت هویت‌بخشی برای خود انجام می‌دهند!

نکته‌ی آخر: مردمان سرزمین بیهق، علی‌رغم ظرفیت‌های بزرگ تاریخی، تاکنون نتوانسته‌اند سهمی در تقویم ملی داشته باشند؛ اکنون‌که موضوع شهرستان شدن ششتمد قطعی شده است پیشنهاد می‌شود در اولین جلسه‌ی شورای فرهنگ عمومی شهرستان ششتمد ـ که البته پس از استقرار فرمانداری تشکیل خواهد شد ـ موضوع ثبت روز بیهقی در تقویم ملی تصویب و جهت تحقق آن اقدام جدی صورت پذیرد. چه‌بسا ثبت آن در تقویم ملی زودتر از روز ابوالفضل بیهقی ـ که سال‌های سال است جزء مطالبات مردم سبزوار است ـ صورت پذیرد.