چرا کتاب نمی‌خوانیم؟

مهدی مقصودی

هرچند که موضوع کتاب و کتاب‌خوانی نباید به‌روز، هفته و ماهی خاص خلاصه شود ولی هفتۀ کتاب می‌تواند بهانه‌ای باشد جهت توجه ویژه‌تر به موضوع کتاب.

اگر قبول کنیم که سطح توسعه در هر جامعه‌ای ارتباط مستقیمی با میزان مطالعۀ مردمان آن جامعه دارد، پایین بودن میانگین زمانِ مطالعه در ایران باید تبدیل به پرسش دغدغه‌مندان و تصمیم‌گیران شود.

قطعاً هر مسئله‌ای می‌تواند ناشی از عوامل مختلف باشد؛ دربارۀ پایین بودن میزان مطالعه، در ایران هم معمولاً مباحث اقتصادی و معیشتی دمِ دست‌ترین پاسخی است که به‌عنوان دلیل پایین بودن میزان مطالعه در جامعه مطرح می‌شود؛ هرچند این پاسخ می‌تواند یکی از ده‌ها پاسخی باشد که به این سؤال داده می‌شود ولی به نظرم ساده‌انگاری است که بخواهیم به همین یک مورد اکتفا کنیم!

علاوه بر دغدغه‌های معیشتی، به نظرم عواملی همچون:

عدم ساخت کتابخانه‌های جدید، متناسب با رشد جمعیت

عدم توجه به کتاب در ساختار آموزش‌وپرورش (به‌ویژه در مقطع ابتدائی)

بیگانه بودن مسئولین تصمیم‌گیر با کتاب

عدم احساس نیاز به کتاب توسط اقشار نخبه و تأثیرگذار جامعه

احساس داناییِ کاذب ناشی از استفادۀ مفرط از فضای مجازی و در‌نتیجه احساس بی‌نیازی به کتاب و … می‌تواند از دلایل پائین میزان مطالعه در جامعه باشد.

جدای از عوامل فوق به نظرم یکی از مهم‌ترین دلایل عدم توجه به کتاب و کتاب‌خوانی، بیگانه بودنِ رسانه‌های همگانی، به‌خصوص رسانۀ ملی با حوزۀ کتاب باشد! فرض کنید به‌جای این‌همه تبلیغی که این روزها تلویزیون و رادیو جهت فروشگاه‌های: دیلی مارکت و افق کوروش، محصولات غذائی خوشبخت، مکنزی، میهن و…انجام می‌دهند ـ و عملاً تبدیل به رسانۀ مُشتی سرمایه‌دار شده است ـ به تبلیغ کتاب‌های مختلف می‌پرداخت و یا شبکۀ «ایران کالا» در کنار معرفی تولیدکننده‌های موفق، به معرفی ناشران، کتاب‌فروشی‌ها،کتاب‌داران و نویسندگان موفق می‌پرداخت! آیا بازهم در میزان مطالعه تأثیر نمی‌گذاشت؟
به نظرم جهت تغییر فرهنگ عمومی جامعه، نیاز به بازنگری در روش‌های مختلف تبلیغی در سطح جامعه هستیم.