«کدهای» زهرا بخشی، چه پشت پرده‌هایی از شورای شهر را روشن می‌کند؟

در جریان انتخابات هیأت‌رئیسه شورای اسلامی شهر سبزوار، اشاره‌هایی مشخص در صحبت‌های زهرا بخشی محسوس بود؛ اشاره‌هایی که به نظر می‌رسد، از قسمت‌هایی از مذاکرات پشت پرده میان اعضای شورا خبر می‌دهند. اصولاً از آن‌چه در این جلسه گذشت، چه چیزهایی می‌توان فهمید؟

توافق بر سر استعفا

زهرا بخشی در سخنانی که بعد از پایان رأی‌گیری گفت، انتخابات را این‌گونه توصیف کرد: «دشمنان دیرینه در این رأی پنج‌نفره (به آقای کرامت) در کنار همدیگر قرار گرفتند.»

او در توضیحاتی بیش‌تر گفت: « … (افرادی‌که) هر کدام‌شان بنا بود اگر دیگری بماند استعفا دهند، امروز، به هم رأی دادند.»

خانم بخشی در ادامه همین سخنان، به نظر می‌رسد که از یک رویداد در آینده شورا خبر می‌دهد: «ان‌شاءالله که تا آخر دوره، همین باشد و ما در مهر، آبان یا آذر، شاهد استعفای یک نفر به نفع نفر دیگر نباشیم.»

او در بخشی دیگر از صحبت‌های خود نیز مجدداً این مسأله را یادآوری می‌کند، با این تفاوت که این‌بار، صریح‌تر یکی از این افراد را مشخص می‌کند: «امیدواریم در آبان یا آذر یا بعد از آن، شاهد تغییر ریاست نباشیم.»

این‌که مقصود زهرا بخشی از استعفای رئیس به نفع عضوی دیگر مشخصاً چیست، در قسمتی دیگر از صحبت‌های او روشن می‌شود؛ زمانی‌که با پایان سخنان او، علی‌‌اصغر محمدی به استفاده از واژه «دشمنی دیرینه» واکنش نشان می‌دهد و مدعی می‌شود چنین چیزی در میان اعضا وجود ندارد.

آقای محمدی، رأی بخشی به کاظم کرامت در سال اول شورای پنجم را به او یادآوری می‌کند و می‌پرسد که مگر شما در آن زمان، «دشمن دیرینه بقیه بودید»؟

بخشی پاسخ می‌دهد: «نه، من هرگز نگفته‌ام اگر آقای کرامت رئیس باشد از شورا استعفا می‌دهم؛ اما شما این را چندین‌بار به اعضای مختلف شورا گفته‌اید.»

جالب‌تر آن‌که محمدی، بلافاصله این گزاره را بدون هیچ لکنتی تأیید می‌کند و می‌گوید: «بله، دلایلی هم داشته‌ام.» اگرچه، نمی‌توان با اطمینان گفت که او اساساً ترجیح می‌داد چنین مسأله‌ای در این سطح مطرح شود و یا این‌که در مقابل عمل انجام‌شده، چاره‌ای جز تأیید گفته‌هایش نداشت؛ به‌خصوص که علاوه بر تأکید زهرا بخشی درباره اعلام این موضوع به چند عضو شورا، کمی بعدتر، مهدی مقصودی هم صراحتاً این گفته‌های محمدی را تأیید می‌کند. در واقع، این‌طور به نظر می‌آید که محمدی اساساً اگر می‌خواست هم، نمی‌توانست این جملاتش را انکار کند؛ چون «چند عضو شورا» در جریان بیان آن‌ها بوده‌اند.

ببینید: صحبت‌های کامل زهرا بخشی و بحث‌هایی که در پی آن در می‌گیرد

با علم به این گزاره‌ها، بسیار دشوار بتوان پذیرفت که میان محمدی و کرامت، توافقی صورت نگرفته؛ کسانی‌که اگر «دشمن دیرینه» هم نبوده‌اند، دست‌کم یکی از آن‌ها تأیید می‌کند که گفته اگر طرف مقابل رأی بیاورد، استعفا خواهد داد.

صحبت‌های خانم بخشی، مشخصاً این اشاره نه‌چندان پوشیده را در خود دارد که احتمالاً آن توافق، این بوده که محمدی پذیرفته به کرامت رأیی تعیین‌کننده دهد، در ازای استعفای کرامت، بعد از گذشت مدت‌زمانی معین.

آن‌گونه که زهرا بخشی «اشاره کرد»، این استعفا در آبان‌ماه یا آذرماه روی می‌دهد؛ یا دست‌کم، «به نظر می‌رسد» این‌گونه توافق شده است.

در عین حال، کرامت، با تأکید بر عدم استعفایش تا پایان دوره، این ادعا را رد کرد؛ اگر‌چه، منطقاً انتظار دیگری هم حداقل بعد از بیان این مجادلات در صحن علنی شورای شهر، از او نمی‌رفت. 

هرچه باشد، این ادعای کلامی کرامت، الزاماً برای او بی‌هزینه نخواهد بود؛ به هرحال، او با بیان این جمله، مسئولیتی را به گردن گرفت؛ اگرچه این مسئولیت، لزوماً آن‌قدر سنگین نخواهد بود که جلوی استعفای او – در صورتی‌که در این باره توافقی انجام شده باشد – را مثلاً در مقابل فشار افکار عمومی بگیرد.

احتمال این‌که رئیس شورای شهر سبزوار، از ترس متهم‌شدن به عدم صداقت، تعهداتش در مقابل محمدی را نادیده بگیرد هم، بسیار بعید به نظر می‌رسد.

با این همه، آن‌چه با استفاده از «کدهایی» که زهرا بخشی داد پیش‌بینی می‌شود، احتمالاً تمام چیزهایی نیست که همه اعضای شورا – از جمله بخشی و دیگر اعضایی که نسبت به رأی محمدی معترض‌اند – از آن مطلع باشند.

به علاوه، باید این را هم در نظر داشت که اساساً «دشمنی دیرینه» یا دست‌کم اختلافی که روشن است مدت‌ها میان محمدی و کرامت وجود داشته، ممکن است جلوی اجرای هرگونه تعهدی میان آن‌ها را بگیرد.

به بیان ساده‌تر، شاید این دو عضو شورا به یکدیگر تعهداتی داده باشند اما نهایتاً حالا که یک طرف این قرارداد احتمالی – یعنی آقای کرامت – در جایگاه مسلط قرار گرفته، ممکن است این تعهد از سوی او نقض شود؛ یعنی کارها را همان‌گونه پیش ببرد که خودش می‌خواهد؛ نه لزوماً به‌گونه‌ای که با آقای محمدی بر سر آن به توافق رسیده است.

مبنای روابط اعضا، همیشه لزوماً یکسان نمی‌ماند

با این همه، بسیاری از آن‌چه در سه سالی که از عمر شورای پنجم شهر سبزوار می‌گذرد در جریان است، در جلسه امروز به‌طرزی واضح، نمایان شد.

مثلاً این‌که روابط میان اعضای این شورا، الزاماً مبتنی بر منافع جمعی نیستند؛ نمونه بارز، این‌که در سال دوم فعالیت شورا، تصور اتحاد میان محمدی و کرامت، اساساً بعید – و شاید غیر ممکن – می‌نمود.

در همین رابطه، مشخصاً مقابله تند امروز زهرا بخشی با کاظم کرامت نیز، مسئله‌ای بود که در سال‌های پیش، احتمالاً قابل پیش‌بینی نبود. به‌خصوص از این جهت که با وجود تغییراتی – بعضاً اساسی – در ترکیب اعضای شورا، زهرا بخشی و کاظم کرامت، همواره درون یک گروه تعریف می‌شده‌اند؛ جالب‌تر آن‌که در انتخابات هیأت‌رئیسه سال سوم، کرامت، برای آن‌که افرادی که محمدی به آن‌ها رأی می‌داد به صندلی ریاست نرسند، به بخشی رأی داد! چینشی که حالا، کاملاً وارونه شده است.

نایب‌رئیس دائمی شورای پنجم

در این رابطه، نقش ذبیح‌الله آرمین در فراز و فرودهای شورای پنجم شهر سبزوار نیز جذابیت به‌خصوصی دارد؛ او در سال نخست، در کنار چهار عضو دیگر که بعدها با شهردار همراه شدند، به نایب‌رئیسی شورای شهر انتخاب شد و در سال دوم، در حالی‌که اکثریت، به مخالفت با شهردار گرایش داشت، در کنار آنان، به‌عنوان نایب‌رئیس انتخاب شد؛ او در سال سوم، در کنار همان گروه پنج‌نفره، در سمت خود ابقا شد، اما همین‌که چند تن از موافقان پیشین رئیس به مخالفت با او برخاستند، مجدداً به گروه موافقان شهردار بازگشت. از همین رو، در پی استعفای قربانعلی کلمیشی و مسعود پسندیده، در انتخاباتی که به‌منظور تعیین موقت هیأت‌رئیسه برگزار شد، اکثریت، او را به نایب‌رئیسی برگزیدند و حالا که میان ۹ عضو، اختلافات تازه‌ای به جریان در آمده، آرمین در کنار اکثریت و در مقابل اقلیتی است که بعضاً او را طی سه سال گذشته به‌ عضویت هیأت‌رئیسه در آورده‌اند.

جالب آن‌که در این میان، هیچ‌یک از اعضای شورای شهر نیز، از این بابت، او را طرد نکرده‌اند؛ در واقع، او تا به امروز، با «همه» اعضای شورای شهر، برای مقاطعی، متحد شده است.

به زبان ساده، هرگاه گرایش اکثریت تغییر یافته، آرمین کوشیده خود را به عضویت گروه غالب در آورد؛ یکایک عضوهای شورا نیز برای پیشبرد اهداف خود، از اتحاد او با آن‌ها، بهره برده‌اند.

از این بابت، فهم این موضوع که آقای آرمین اصولاً چه خواسته‌های مشخصی در ارتباط با مدیریت شهری را در شورای شهر دنبال می‌کند، کار ساده‌ای نیست؛ اگرچه پرسش در این باره، لزوماً جواب مشخصی هم ندارد.