دیدگاه‌ها برای گام های بلند دکتر طالبی برای بازنگری در کتب تاریخ ایران و جهان بسته هستند
تاریخ انتشار : پنجشنبه 23 مرداد 1393 - 14:55
-

گام های بلند دکتر طالبی برای بازنگری در کتب تاریخ ایران و جهان

شنیده ها حاکی از آن است که سه شنبه هفته گذشته دکتر محمد علی طالبی شهردار سبزوار به همراه محمود رضا سلیمانی کوشکی، مدیر عامل موزه ی سبزوار در سفر به تهران، جلسه ای با حضور “عمران گاراژیان” باستان شناس معروف ایرانی و “سید محمد بهشتی شیرازی” رئیس مرکز پژوهش های میراث فرهنگی و تنی

tape-damghani-01شنیده ها حاکی از آن است که سه شنبه هفته گذشته دکتر محمد علی طالبی شهردار سبزوار به همراه محمود رضا سلیمانی کوشکی، مدیر عامل موزه ی سبزوار در سفر به تهران، جلسه ای با حضور “عمران گاراژیان” باستان شناس معروف ایرانی و “سید محمد بهشتی شیرازی” رئیس مرکز پژوهش های میراث فرهنگی و تنی چند از کارشناسان داشته که محور مذاکرات بر پایه دو موضوع مهم قرار گرفته است.

مسئله ۷ اثر تارخی سبزوار، واقع در حد فاصل میدان پست و تلگراف تا میدان کارگر و مهم تر از آن تپه دلقندی ها یا به اشتباه مرسوم دامغانی ها!

کاوش های صورت گرفته در این زمینه نشان از تمدنی ۷۰۰۰ ساله را دارد که با کامل شدن بررسی ها و کاووش ها، تاریخ شهر نشینی در ایران و جهان دگرگون شده و اماکنی همچون شهر سوخته زابل، منطقه جیرفت و شوش که سابقاً به عنوان اولین مرکز پیدایش تمدن شهری و حکومتی به شمار میرفته را کنار خواهد زد.

گاراژیان در این دیدار خاطر نشان نمود که در عمر باستانشناسی خود و تحقیقاتش در ایران و کشورهای آسیای میانه و بین النهرین با چنین پدیده ناب و غنی روبرو نشده است.

در این محل به همراه اجساد و ظروف، مهر حکومتی یافت شده است که باستان شناسان قدمت آن را ۶۹۰۰ سال تخمین زده اند که این قدمت حداقل ۵۰۰ سال تاریخ شهر نشینی را به عقب می برد.

در جلسه مذکور، دکتر بهشتی آمادگی کامل سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور را جهت سفر به منطقه و آغاز تحقیقات اعلام نموده است.

شایان ذکر است که این اقدام شهردار از آن جهت قابل تقدیر مضاعف است که این کار در حیطه وظایف میراث فرهنگی سبزوار است نه شهرداری و ایشان با توجه به اهمیت موضوع، پرداختن به آن را در اولویت برنامه های خود جهت پرش سبزوار در مسیر توسعه قرار داده است.


همچنین جلال تعصبی، عضو شورای اسلامی شهر سبزوار در سال ۹۱ در اظهاراتی عنوان کرده بود:
“با همت شورا و همکاری شهرداری و میراث فرهنگی سبزوار، محوطه تاریخی تپه دامغانی این شهر به منظور جلوگیری از ساخت و ساز و حفاری های غیر مجاز به تملک شهرداری درآمده است. تپه دامغانی سبزوار جزو یکی از دو تپه معروف و منحصر به فرد دنیاست که آثار زندگی شش هزار ساله در آن یافت شده است.”

وی با بیان اینکه مشابه این تپه فقط در عشق آباد ترکمنستان با عنوان تپه نمازگاه وجود دارد گفت: طی صورتجلسه ای با اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان خراسان رضوی، قرارشد تپه دامغانی سبزوار توسط شهرداری این شهر تملک و زمین معوض در اختیار مالکان آن قرار گیرد. وی هدف از این اقدام را جلوگیری از ساخت و ساز و حفاری های غیرمجاز در این تپه تاریخی و حفاظت از لایه های زیرین آن ذکر کرد.

رئیس کمیسیون حمل و نقل شورای اسلامی شهر سبزوار همچنین افزوده بود: “هیات مشترک ایران و فرانسه در بهار سال ۱۳۸۸ در تپه دامغانی سبزوار یک فصل گمانه‌زنی انجام داد و به طور همزمان اطراف منطقه را مورد بررسی باستان ‌شناختی قرار داد.
طی این فصل یک رهیافت میان رشته‌ای در کنار مطالعات باستان شناختی با بهره‌گیری از پژوهش‌های ژئومورفولوژی، باستان گیاه شناختی، باستان جانورشناختی و انسان شناسی جسمانی موفق به مطالعه جنبه‌های گوناگون ساکنان عصر مفرغ و آهن در تپه دامغانی شد.
اطلاعات به دست آمده از فصل نخست گمانه زنی در تپه دامغانی حاصل کاوش در یک گمانه کوچک سه در سه متری (گمانه یک) و نیز پاکسازی برش بزرگی در نیمه شمالی تپه است که در اثر راه سازی به وجود آمده و ظاهرا بخش مرکزی تپه شامل حجم زیادی از بقایای معماری را از بین برده است.
تجزیه و تحلیل باستان شناختی مواد به دست آمده از گمانه زنی در تپه دامغانی و یافته‌های سطحی بررسی در مناطق همجوار اثر در دشت سبزوار نشان می‌دهد این منطقه از دوره مس سنگی جدید تا عصر مفرغ جدید روابط فرهنگی گسترده‌ای با فرهنگ‌های جنوب آسیای مرکزی داشته است همچنین یافته های مربوط به عصر آهن در تپه دامغانی فقط از لایه سطحی به دست آمده که در اثر فعالیت های کشاورزی بارها شخم و زیر و رو شده است و از این رو در جای اصلی خود نیستند.
نتایج حاصل از مطالعه گونه شناختی سفالینه‌ها که تاریخ‌های حاصل از آزمایش‌های کربن ۱۴ آنها را تائید می‌کند، نشان می دهد که استقرار اصلی در گمانه یک، تپه دامغانی به دوره همزمان با عصر مفرغ قدیم در قاموس باستان شناسی آسیای مرکزی تعلق دارد.
به گفته این باستان شناس، کشف انواع دست افزارهای سنگی از جنس افیولت نشان دهنده بهره‌برداری از معادن محلی و وجود صنعت سنگ ابزار در عصر مفرغ در تپه دامغانی است؛ با وجود این، هنوز مناطق صنعتی در این محوطه شناسایی نشده است.”


در سایت موزه سبزوار نیز چنین آمده:
“پس از حدود سه هزاره تاخیر، احتمالاً اواخر دهه ­ی هفتاد خورشیدی بود که کارشناسانی از نسل ما “پشته ­ی دامغانی ها” را تپه دامغانی نام نهادند. کارشناسان میراث فرهنگی احتمالا پس از شناسایی آثار پیش از تاریخی در این محل این اقدام را انجام داده اند. تپه دامغانی در روز بیست و هشت فروردین هزار و سیصدوهشتاد به عنوان اثر ملی و با شماره ی ۳۷۴۹ به ثبت رسید.

چرا سه هزاره تاخیر؟ این عدد چگونه محاسبه شده است؟ ساده است جدیدترین آثار سر جایی که در تپه دامغانی شناسایی شده احتمالا مربوط به دوره آهن یعنی هزاره اول قبل از میلاد است. اکنون یعنی در زمان معاصر دو هزار سال از میلاد مسیح سپری شده در نتیجه سه هزاره از جدیدترین اسکانِ قبل از زمان معاصر گذشته است. یادآوری کنیم: ممکن است در گذشته نیز این محل مورد توجه قرار گرفته اما در زمان معاصر مدارکی و شواهدی از این توجه در اختیار نداریم. منظور ما از مدارک، عموما چیزی مکتوب است و منظور از شواهد هرگونه شاهد اعم از مادی و چیدمانی و… است. برای مثال اگر کسانی در گذشته در این محل ساخت و سازی -حتی موقت انجام داده باشند- و در زمان معاصر به دست ما رسیده باشد؛ به آن شواهد سرجا می گوییم.

پشته ­ی دامغانی ها و تپه دامغانی این دو کلمه چه تفاوتی دارد؟
پشته در گویش های ایران شرقی و خراسانی عموما برای تپه باستانی بکار نمی رود. احتمالا به بلندی طبیعی پشته می گویند. تپه اصطلاحی است که کارشناسان میراث فرهنگی خصوصا آنگاه که آن را با کلمه باستانی همراه می آورند معرف جایی است که در گذشته در آن زندگی می شده است. آنگاه که کارشناسان اطمینان حاصل کردند که محل پشته دامغانی ها آثاری از زندگی انسان ها در گذشته دارد، با نام تپه دامغانی آن را معرفی و ثبت ملی نموده اند. یعنی به عنوان اثری معرفی نموده اند که در مقیاس ملی، نه محلی و نه منطقه ای دارای ارزش و اهمیت تاریخی و باستانی است.

چرا نام دامغانی؟
نمی توان وجه تسمیه این تپه را در مدارک نوشتاری جست و جو کرد. در این خصوص به ناچار تنها به باورهای بومی و شواهد شفاهی تکیه می کنیم. عده ای دامغانی را تغییر شکل یافته ­ی کلمه ی دامغونیا (دامغانی ها) می دانند. این افراد که اغلب جزو دهقانان هستند، پشته دامغانی را محلی می دانند که سالها مامنی برای مردمی از دامغان بوده است (سلیمانی و دیگران، ۱۳۹۰).
این دامغانی ها را می توان هم مهاجرین و هم مسافرینی دانست که در سفر خود در این قسمت اقامتی داشته اند. محل قرارگیری تپه دامغانی در مسیر جاده ای قدیمی بوده و این امر تپه را در حاشیه ی یک گذرگاه قرار می داده است در نتیجه موقعیت تپه دامغانی پذیرش این نظریه را محتمل می سازد. برخی دیگر نیز این نام را برگرفته از نام پهلوان حسن دامغانی یازدهمین امیر سربداران می دانند (همان). همچنین گفته می شود که در گذشته های دور فردی به نام دامغانی در این محل معرکه می گرفته و این محل به عنوان مرکز هنرنمایی اش رفته رفته نام خود را از وی می گیرد (مذاکره با آقای سلیمانی) همچنان که اشاره شد در نبود منابع مکتوب و دلایل روشن، توجیه نام گذاریِ تپه به شکلی متقن و بدون تردید، ممکن نیست. آنچه مُسلم است اینکه امروزه با پیشینه پژوهش های انجام شده و فعالیت های رسانه ای و فرهنگی، بقایای این استقرار باستانی در جنوب شرق شهر معاصر سبزوار به تپه یا پشته ی دامغانی مشهور شده است.

تپه دامغانی اثری مهم و پیش از تاریخی در حاشیه جنوب شرقی شهر معاصر سبزوار است. ساخت و سازها و توسعه شهری از جمله توسعه جاده دلقند موجب شناسایی و ثبت تپه در فهرست آثار ملی شد. اثر باستانی، کمتر از نصف زمینه ها برای پژوهش و معرفی است. دو عامل اساسی دیگر یکی تیمی تخصصی است که به پژوهش بپردازد و دوم مسئولانی دلسوز که از پژوهش ها حمایت کنند. خوشبختانه در طول کمتر از پنج سال گذشته این اتفاق افتاده است. سه هیئت باستان شناسی تا کنون در تپه دامغانی پژوهش نموده اند. پژوهش هر هیئت مکمل بعدی بوده است. هیئت سوم در بهار و تابستان ۱۳۹۱ خورشیدی پژوهش نموده و بتدریج از طریق این سایت دانسته های خود را مردم در میان می گذارد. این نوشته ها ادامه دارند و امیدواریم بتوانیم پُلی مستحکم برای ارتباط با مردم پایه ریزی نماییم.

از موزه شهر و جناب آقای محمود رضا سلیمانی برای فعالیت ها و در اختیار نهادن این فضا همچنین از شورای شهر سبزوار و اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی، معاونت میراث فرهنگی: دفتر حفظ و احیای محوطه های تاریخی و پژوهشکده باستان شناسی صمیمانه تشکر می کنیم.

این نوشته ها ادامه دارد. هر نوبت شما را با اعضا و بخش هایی از پژوهش ها و نتایج آن آشنا می کنیم. لطفا اگر نقد و نظر دارید با ما در میان بگذارید. در نوشته بعد شما را با اعضای هیئت و مراحل اولیه پژوهش آشنا خواهیم کرد.”


در وبلاگ تاریخ و تمدن سبزوار آمده است:

هیأت اعزامی از لیون فرانسه به سرپرستی پرفسور هنری یول فرانکفورت به سبزوار در سال ۱۳۵۶ شمسی به همراهی رمی بوشارلا به سبزوار و اعزام هیئت گمانه زنی فرانسه سال ۱۳۵۷ در تپه های دامغانی سبزوار با ترکیب گیاه باستان شناسی خانم مارگارت تنبرگ. ژئومورفولوژیست پرفسور اریک فواش، استخوان باستان شناس خانم مرجان مشکور مقیم فرانسه، خولیو بندزو، ژورهاناکیس و…
برایند حفاری باستان شناسی استقرار اقوامی را در هزاره سوم قبل از میلاد تا هزاره پنجم قبل از میلاد در سبزوار نشان می داد که این اقوام توانسته بودند تعامل فرهنگی با ایران مرکزی و کشورهای همجوار مانند آنو در ترکمنستان، ایندوس در هند، موهنجودارو و هارپا در پاکستان، موندیگاک افغانستان، عراق و… برقرار کنند و حتی فرهنگ هزاره سوم سبزوار بر فرهنگ های مذکور غالب بوده است و به گونه ای انتقال فرهنگی صورت گرفته است. همگونی این مواد فرهنگی به باستان شناسان اجازه داد بگویند: آرایه های سفالی سبزوار با سفال های قیاسی آباد، چشمه علی ری، اسماعیل آباد، سیلک کاشان از طرفی انتساب دوره تمدنی این اماکن را به هزاره پنجم ق. م امکان پذیر می سازد و از سوی دیگر رابطه ی تجاری و فرهنگی خرسان را با ایران مرکزی برقرار می سازد.

هزاره پنجم و چهارم ق. م شهرستان سبزوار
عموم باستان شناسان بر این باورند، استقرار در محوطه های هزاره پنجم تا هزاره چهارم ممتد بوده و آقای دکتر یوسف مجیدزاده، ضمن اعتقاد بر پایان یافتن عصر نوسنگی تا نیمه دوم هزاره چهارم ق.م تأثیر فرهنگ «جیتون» در ترکمنستان را با فرهنگ رایج دشت توس و درگز محسوس دانسته هر چند که آرایه های روی این سفالینه ها با سفالینه های محوطه های باستانی شمال شرق ایران مخصوصا تپه های حصار دامغان قابل انطباق است. بر این اساس محوطه های پیش از تاریخ فزری، دامغانی، بنش و گودآسیاب سبزوار بیانگر تعامل ارتباطی سبزوار با تمدنهای همجوار می باشد.

هزاره سوم ق.م شهرستان سبزوار
آقای دکتر یوسف مجیدزاده از شکوفائی فرهنگی خراسان و آبادی های وسیع آن نام می برد و ارتباط فرهنگی خراسان با آسیای مرکزی، دره سند و ایران مرکزی را در هزاره سوم خبر می دهد.

—-
منتظر خبر های بیشتر در این زمینه باشید.

منبع: عصر سبزوار

 

ارسال نظر شما
مجموع نظرات : 0 در انتظار بررسی : 0 انتشار یافته : ۰
  • نظرات ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط مدیران سایت منتشر خواهد شد.
  • نظراتی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
  • نظراتی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نخواهد شد.
نظرات بسته شده است.