• پس‌لرزه‌های شبکه‌های به‌ظاهر اجتماعی

کارشناس روانشناسی

سبزواریان – زینب ترابی: در هر برهه از زمان یا موقعیتی با شنیدن اسم مد، نوع پوشش در ذهنمان تداعی می‌شود، شاید ما مد را بیشتر به ظواهرمان مربوط میدانیم؛ اما همیشه این‌گونه نخواهد بود. هرچند، چند سال پیش با استارت شبکه فارسی وان بر روی شبکه‌های ماهواره‌ای، آن‌قدر تب‌وتاب این شبکه در بین مردم بالا رفت که ناخودآگاه اکثر مخاطبین شبکه‌های داخلی جذب آن و آن‌هایی که به‌اصطلاح از این نعمت پرفیض محروم مانده بودند به فکر تهیه افتادند.

اگرچه شاید شبکه‌ای باهدفی خاص مخاطبین زیادی را به سمت خود کشیده بود؛ اما فقط اسمش ایرانی بودن ما را یدک می‌کشید وگرنه از «میان ماه من تا ماه گردون» کمی آن‌طرف‌تر بود… ولی متأسفانه خوب جذب می‌کرد!

این تغییر دید… مسئولین سیما را بر آن داشت تا با شبکه‌ی کاملاً ایرانی آی فیلم بروی آنتن‌ها با استقبال خوب مخاطبین ایرانی روبرو و حتی در میان مخاطبین آن‌سوی مرزها جایگاه ویژه‌ای پیدا کنند.

این شروع نقطه‌ی عطفی شد؛ اگرچه اوایل اکثر خانواده‌ها به طرز مضحکی پیگیر سریال‌ها شده بودند و طرز پوششان اکثر خانم‌ها را پای گیرنده‌هایشان میخکوب می‌کرد.

اما جای بسی امید بود که با آمدن شبکه‌هایی اصیل با محتوایی ایرانی اسلامی و شبکه‌ای که ارزشمان با نشستن پای آن زیر پای تهیه‌کنندگان لگدمال نشود تغییر جهت دادند و حرمت نگاهشان را دانستند.

اما مسئله اینجاست که این بار مد در جای دیگری ریشه دوانده و فراتر از فضای خانه‌هایمان همراهی‌مان می‌کند. اینجاست که تبلیغ هیچ‌کس تنها نیست پررنگ‌تر جلوه می‌کند. تا جایی که فراتر از مرزها رفته‌ایم و در دهکده‌ی جهانی سیر می‌کنیم.

شبکه‌هایی به‌ظاهر اجتماعی …کمتر کسی است، اسم (وایبر، وی چت، لاین، واتس‌آپ، تلگرام، بی تاک، تانگو…) به گوشش نخورده باشد. پدیده‌ی نوپایی که اگرچه با ظهورش شغل‌های وابسته از خواب بیدار و سود خوبی از فروش تلفن‌های هوشمندو نصب نرم‌افزار بر روی آن‌ها عایدشان می‌شود.

اما وصل شدن به دنیای مجازی کمی به‌اصطلاح جنبه هم می‌خواهد… و کاربران اگرچه کم‌هزینه بودن را دلیل اصلی می‌دانند، اما بهانه دل‌چسبی نیست… شاید نمی‌دانند در قبالش هزینه گزاف رفتن آرامش وهم صحبتی در کنار هم را می‌پردازند. کاش عواقبش به همین‌جا ختم شود. فضایی که وقتی برای لحظه‌ای وارد آن می‌شوی به‌قدری زیرکانه زمان را از تو می‌دزدد که حتی نمی‌فهمی یک ساعتت چگونه گذشته و ما رکورددار استفاده از وایبر در سطح جهان می‌شویم.

نکند که با آمدن شبکه‌ها و دوستان جدید دنیای مجازی رکورد سرد شدن فضای آرامش و امن خانه‌هایمان را ثبت جهانی کنیم…

شبکه‌هایی که شاید ۵۰ درصد مطالب آن محتوای طنز و بی‌ارزشی است، اما یادمان باشد که پشت هر طنزی هدفی نهفته است. شاید
این بار روح جوانان مرکز سیبلشان قرارگرفته. تا لحظه‌ای برای درک ایده‌های آسایش نماند… کاش آن‌قدر که درگیر لایک کردن و هرلحظه آنلاین بودن بودند، فکرشان برای درک مسائل مهم زندگی کمی آنلاین باشد.

نکند ذهنمان به مردابی تبدیل شود که تمام پساب‌های فکری هرز گونه به سمت ما سرازیر شود و فرصت روان بودن را از ما بگیرند. تا به‌جایی برسیم که ساخت و تولیدات ایرانی مثل چاقاله‌ی شب عید نوبرانه شود.

و چشم‌بادامی‌ها مادر واردات کالا به ایران گردند. نکند آن‌قدر سرگرم شبکه‌های اجتماعی شویم که روبات‌های چینی برای کارهای عقب‌افتاده، غرق‌شدگان وایبری دست بکار شوند و درگیر شدگان شبکه‌های اجتماعی خرفتی‌شان از نشستن وبی تحرکی مثل برادر بزرگ آل زبیر مختارنامه منتظر کجاوه باشند. روحمان را چند روزی در کمپ خیالمان عادت به ترک دهیم.

تا جایی پیشرفته‌ایم که یادمان رفته حتی در مراسمات تدفین بزرگانمان عوض درک مقوله رفتن، بودن خود را سلفی نکنیم. خودمان جلو سوژه شدنمان را بگیریم. چه والدین‌ها به خیال اینکه فرزندانشان زیر سقف امن خانه‌هایشان زیر نظر و خیالشان آسوده که کنار فرزندانشان نشسته‌اند.

اما بی‌خبر از آن‌اند که حضور فیزیکی دارند و ساعت‌هاست که روحشان در بیرون از مرزها سیر می‌کند تا جایی که از فرهنگ و اصالتمان فاصله‌ها گرفته‌اند…

لحظه‌ای را تصور کنید که مادربزرگی به خیال گذشته برای رفع دل‌تنگی به دیدن نوه‌هایش می‌آید. ولی هرکدام از نوه‌ها در گوشه‌ای آن‌قدر غرق در شبکه‌ها یا در حال بازی هستند که حضور مادربزرگ برایشان جذابیتی ندارد و بعد ساعتی مادربزرگ سراغ متکایی را برای رفع تنهایی‌اش می‌گیرد. حال مادربزرگ چقدر…

اما چیزی که این روزها اصلاً قابل‌هضم نیست و جای بسی تأسف دارد، وارد شدن فضاهای مجازی در بین زوجین تا جایی که ترکش‌هایش زخم‌های عمیقی بر روی فرزندان گذاشته است.

آن‌قدر آرام و با طمأنینه فضای خانواده را سرد کرده که به‌راحتی به طلاق عاطفی در برخی خانواده‌ها منجر شده.

کاش مسئولین بتوانند، جایگزینی برای شبکه‌های اجتماعی بیابند…

این شبکه‌ها یکی از همان سلاح‌های سردی هستند که هیچ فرقی با بمب نخواهند داشت، سردی خانه با تخریب خانه دیگر هیچ توفیری نمی‌کند…