مرگ تدریجی یک رؤیا

سبزواریان: نوزدهمین شماره هفته‌نامه «ستاره شرق» مروری دارد بر عملکرد ۲ ساله محمدعلی طالبی، شهردار سبزوار که این روزها زمزمه‌های برکناری وی شنیده می‌شود.

[divider]

امیر مسکنی

این روزها اخبار عجیب‌وغریبی از ساختمان شورای شهر به گوش می‌رسد. از انفصال و استعفا گرفته تا زمزمه‌های انحلال شورای چهارم…

قصه از کجا شروع شد؟!

پس از انتخابات خرداد ۱۳۹۲ معلوم شد ۶ نفر از ۷ عضو شورای دوره قبل، رأی اعتماد دوباره از مردم را کسب کرده‌اند و ۷ نیروی جدید (که اکثراً نیروهای جوانی هم بودند) نیز با شعارهایی زیبا و تا حدودی جوان‌پسند وارد ساختمان شورا شده‌اند.

فضای حاکم بر جامعه پس از انتخابات و دوران به‌اصطلاح «روحانی مچکریم»، نوید روزهایی خوب را برای کشور و همچنین شهر سبزوار می‌داد. شادی‌های پیاپی در فضای سیاسی، ورزشی و اجتماعی کشور، همه را به تغییر و تحول مثبت امیدوار کرده بود.

اما انگار قرار نبود سبزوار روی خوش را ببیند.

در همان اولین روزهای آغاز فعالیت شورا، انتخابات هیئت‌رئیسه با حاشیه‌های جالبی روبرو شد. تغییر جناح و موضع برخی از اعضا در همان هفته‌های اول، خبر از ۴ سال عجیب و غیرقابل‌پیش‌بینی می‌داد. عدم انتخاب مجدد شهردار سابق و وعده تشکیل کمیته حقیقت‌یاب، کلید آغاز تمام حاشیه‌ها بود؛ حاشیه‌هایی که هنوز هم، دست از سر شهرداری و شورای اسلامی شهر برنداشته است.

ساختمان شهرداری سبزوار بیش از ۶ ماه بدون شهردار اداره شد. جلسات پی‌درپی برای انتخاب شهردار جدید برگزار می‌شد و در بزنگاه‌های مهم به ناگهان و به‌صورت خودجوش تمام دستاوردها از بین می‌رفت. تعطیلی چندین هفته‌ای شورای شهر توسط رئیس «دائم السکوت» آن، هر لحظه بار هزینه‌ها و خسارت‌ها را بیش‌تر و سنگین‌تر می‌کرد.

مرد «دائم العضو» شورا، دلیل و اجباری برای پاسخگویی احساس نمی‌کرد و مطابق تمام سالیان حضور خود ساکت و آرام به سمت هدف خود حرکت می‌کرد. درنهایت با تمام رایزنی‌ها و گفتگوها، طرفین رضایت دادند تا از نامزدهای خود دست کشیده و بر روی یک فرد (تا حدودی) بی‌طرف توافق کنند.

آن مرد آمد…

۲۸ اسفند ۱۳۹۲ روزی بود که مراسم معارفه محمدعلی طالبی به‌عنوان سی و نهمین شهردار سبزوار برگزار شد. شهردار (آن زمان) ۵۳ ساله تنها فردیست که توانسته برای دومین بار این سمت را کسب کند. طالبی که زمانی در سن ۳۲ سالگی (سال ۱۳۶۴) جزو جوان‌ترین شهرداران تاریخ سبزوار بود، این بار باتجربه‌ها و طرح‌هایی ملی برای این پست انتخاب شد.

سرپرست فرمانداری سبزوار، بنیان‌گذار و سرپرست دانشگاه حکیم، فرماندار شهرستان طبس، فرماندار شهرستان تربت‌حیدریه، سرپرست بهزیستی استان تهران، معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی کشور، مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری توسعه صنایع خراسان، عضو کمیته ملی گفتگوی تمدن‌ها، عضو شورای اداری سازمان بهزیستی کشور و چندین و چند عنوان دیگر تنها بخشی از رزومه و معرفی‌نامه ۹ صفحه‌ای طالبی بود که به اعضای شورای شهر و رسانه‌ها ارائه شد. (دانلود فایل رزومه ارائه شده)

طالبی همچنین لیستی از آرزوهای سبزواری‌ها (و البته خیلی از شهرهای دیگر) را به‌عنوان پروژه‌های آینده خود ارائه داده بود که همان روزها هم رؤیایی و دور از دسترس بود؛ اما اعتمادبه‌نفس او خیلی‌ها را امیدوار کرد تا سبزوار را هم‌طراز کلان‌شهرهای دیگر ببینند. فضای امیدواری پس از انتخابات ۹۲ و تغییرات برخی مدیران شهری، نویدبخش روزهایی بود که سبزوار را برای حرکتی جدید به سمت پیشرفت هدایت کند.

لیست زیر تنها بخشی از وعده‌ها و اهداف شهردار فعلی در برنامه پیشنهادی (۵۳ صفحه‌ای) به شورا بود: (دانلود فایل برنامه‌ها و طرح‌های پیشنهادی)

• تأکید بر پروژه‌های ناتمام
• تأکید بر ارتقاء سطح رضایتمندی و اعتمادسازی شهروندان
  توجه جدی بر جذب سرمایه‌گذاری
• تأکید بر توسعه اوقات فراغت و گسترش مراکز رفاهی، تفریحی و ورزشی (شهربازی، پارک‌های آبی، مجتمع‌های فرهنگی و سینمایی)
• تأسیس صندوق ذخیره (مالی) شهرداری با هدف اطمینان بخشی و آرامش بخشی به حوزه پرداخت‌های مربوط به کارکنان
• تکمیل پروژه‌های عمرانی شهرداری: (میدان لاله، مجتمع اداری فرهنگی انقلاب، مسیر کالسکه‌رانی بوستان سلامت، تکمیل باغ ایرانی، میدان سربداران، باغ بازار، پردیس سینمایی شهر، احداث پارکینگ‌های در تملک، احداث کتابخانه مرکزی و…)
• احداث تله کابین در رشته‌کوه‌های شمال شهر
• احداث پارک وحش
  احداث باغ پرندگان
• تأسیس شهرک ویلایی (بام سبزوار)
• احداث دریاچه کال شور
• تأسیس شهرک‌های تخصصی (گل و گیاه، مصالح ساختمانی، سنگ، صنایع‌دستی)
• طراحی و تدوین دهکده سلامت
• سازمان‌دهی و بازسازی ورودی‌های شهر
• احداث بازار بزرگ بیهق
• راه‌اندازی پیست دوچرخه‌سواری و طرح دوچرخه شهری
• طرح اتصال امام‌زاده شعیب به کمربندی سبزوار
• کمک لازم به اتصال راه‌آهن به سبزوار
• روان‌سازی ترافیک شهری
• پیگیری استقرار خدمات موردنیاز توحید شهر و محلات کلاته‌سیفر، صالح‌آباد، شهرک جهاد، شهرک ابوذر، شهرک اندیشه، قلعه‌نو و…
• احداث مجموعه فرهنگی، تاریخی و گردشگری بوستان مشاهیر
• احداث پارکینگ طبقاتی
• قطار شهری (ترن) توحید شهر، بافت مرکزی شهر و حاشیه‌ها
• ساخت و نصب پل‌های عابر پیاده
• تقویت و گسترش سامانه هوشمند پارکومتر
• تقویت انجمن‌های صنفی، مدنی، مطبوعاتی، هنری و ورزشی
• رشد و ارتقاء کتابخانه‌های عمومی
• احداث کافی‌شاپ، کافی‌نت و رستوران پارک در پارک‌ها و بوستان‌های سطح شهر
• پیگیری و تأسیس افلاک‌نما
• پیگیری و تأسیس کمپ‌های مناسب گردشگران
• کمک و همکاری در تأسیس شهرک سینمایی و شهرک تاریخی سربداران
• کمک به تأسیس و احداث مجتمع کتاب و مطبوعات
• احداث پارک زیست‌محیطی (پارک پاک)
• کمک به راه‌اندازی گرمخانه (برای نیازمندان بی‌سرپناه)
• تهیه و صدور کارت منزلت کارکنان شهرداری و بازنشستگان
• شناسایی و جلب و جذب سرمایه‌گذاران در سطوح خارجی، ملی، منطقه‌ای و محلی
• فعال‌سازی درآمدهای ناشی از فعالیت‌های عمرانی شهرداری
• تجهیز و روزآمدسازی خدمات آتش‌نشانی
• تعدیل هزینه‌های تفکیک زباله
• ارتقاء و نوسازی کیوسک‌های مطبوعاتی و توسعه گل‌فروشی‌ها
• احداث پارک‌های اختصاصی به‌ویژه بانوان، کودکان، سالمندان
• مطالعه و شناسایی قنات‌های متروکه شهری
• کمک به تأسیس بنیاد ملی بیهقی شناسی
• تأسیس سازمان سرمایه‌گذاری و مشارکت‌های مردمی شهر سبزوار
• خواهرخواندگی سبزوار حداقل با چهار شهر داخل کشور
• خواهرخواندگی سبزوار حداقل با چهار شهر خارج از کشور
• پیگیری اخذ مجوز روزنامه مربوط به شهرداری و نشریات مربوطه
• تدوین سند توسعه محلات شهر
• پیگیری و تأسیس سازمان محلات
• احیا پارک جنگلی شهید فرومندی و جانمایی طرح‌های: متل، مسیر اسب‌سواری، دوچرخه‌سواری، شترسواری و …
• طراحی کوهستان پارک در حوزه شمالی شهر
• پیگیری انتقال پلیس‌راه به نقطه مناسب
• تکمیل و راه‌اندازی موزه طب (آرامگاه بقراط)
• تکمیل و راه‌اندازی موزه نماز (مصلی سبزوار)
• کمک به تأسیس رصدخانه بزرگ شرق کشور
• کمک به تأسیس موزه علوم و فنون
• رونق بخشی همه‌جانبه به صنعت توریسم
• بازپیرایی و ساماندهی و تبدیل خیابان بیهق به یک مجموعه گردشگری و تجاری

طالبی در مراسم معارفه خود گفت: «شهرداری یک فلسفه وجودی دارد که باید به آن عمل کند؛ یکی از چارچوب‌های که باید در آن حرکت کنیم قانون است. امیدوارم بتوانیم طبق قانون بر اساس نظرات شورا عمل کنیم. شهرداری با تمام ابعاد زندگی مردم سرکار داد. فاصله زیادی بین توقعات مردم و امکانات شهرداری وجود دارد که این توقعات و امکانات باید مدیریت شود. از دیوار بی‌اعتمادی بین مردم و شهرداری باید کاسته شود. »

وی با اظهار این‌که سازمان شهرداری یک سازمان حرفه‌ای و خدماتی است این اطمینان را به سبزواری‌ها داد که از شهرداری هیچ بهره ابزاری به نفع هیچ کس نخواهد شد. (منبع)

اتاقی با شیشه‌های کدر…

یکی از وعده‌های طالبی ایجاد اتاق شیشه‌ای در برخورد با رسانه‌ها و نشست‌های خبری ماهانه بود. در ۳ ماه اول مدیریت شهردار جدید ۲ نشست خبری برگزار شد و این امید برای رسانه‌ها به وجود آمد که (بر خلاف مدیریت آن زمان شورای شهر) شهردار، آن‌ها را امین و قابل‌اعتماد می‌داند.

به مرور اما شیشه‌های این اتاق کدر و کدرتر شد. سومین نشست خبری با تأخیری ۳ ماهه، در شهریور ۱۳۹۳ برگزار شد؛ از چهارمین (و آخرین) دیدار خبرنگاران هم حدود یک سال (اردیبهشت ۱۳۹۴) می‌گذرد. در روزهای ابتدایی فعالیت شهردار، هرگونه تغییر و تحول در سازمان‌ها، در اولین فرصت در سایت شهرداری منعکس می‌شد و به اطلاع مردمی می‌رسید؛ اما با زیادشدن این جابه‌جایی‌ها، شهرداری و روابط عمومی آن (که در اختیار رئیس دفتر شهردار قرار گرفته بود) دلیلی برای اطلاع‌رسانی نمی‌دیدند.

شطرنج یا مارپله؟

اولین انتصابات رسمی شهردار ۲ ماه پس از شروع به کار وی آغاز شد. حجم احکام صادره در این ماه‌ها بسیار زیاد بود و به نظر می‌آمد که ما با یک شطرنج‌باز قهار روبرو هستیم که سعی دارد برای شروع یک بازی سخت، چیدمان مهره‌های خود را منظم و دقیق انجام دهد. ۱۶ کمیسیون تخصصی و ۴ قائم‌مقام اولین سری انتصابات شهردار بود.

در ماه‌های بعد حجم این تغییرات بیشتر و بیشتر شد. نظر شهردار این بود که «همان‌طوری که مدیران وظیفه نگهداشت سازمان را به عهده دارند وظیفه بهبود آن را نیز عهده‌دار هستند. جابجایی در برخی حوزه‌ها به‌منظور بهبود وضعیت خدمات و تسریع اجرای برنامه‌ها اجتناب‌ناپذیر و طبیعی است و استفاده از افکار، اندیشه‌ها، برنامه‌ها و نیروهای جدید به‌منظور ایجاد تحول لازمه مدیریت است.» (منبع)؛ اما تغییر بیش از ۴ سرپرست در روابط عمومی و ۵ سرپرست مختلف در دفتر سرمایه‌گذاری و تغییر چندین‌باره پست برخی از نیروها و تغییراتی ازاین‌دست در دیگر سازمان‌ها و سمت‌ها، این ذهنیت را ایجاد کرد که شهردار به‌جای مهره چینی در صفحه شطرنج مشغول تاس ریختن برای بازی «مارپله» است.

تاس‌هایی که بی‌هدف روی زمین انداخته می‌شود و نتیجه آن یک حرکت بی‌هدف‌تر است. مهره‌هایی که ناگهانی پله‌های مدیریت را طی می‌کردند و بدون هیچ دلیل موجهی می‌سوختند و به اول خط برمی‌گشتند؛ و برخی دیگر نیز با یک «جفت شش»، فرصت‌های بهتری برای بازی و پیشرفت به دست می‌آوردند.

نکته قابل‌تأمل اما در این مهره سوزی‌ها این بود که اکثر مدیران اخراجی و سقوط کرده کسانی بودند که عقبه سیاسی و رانتی در سیستم شهرداری و شورا نداشتند؛ یعنی می‌شد به‌راحتی آن‌ها را حذف کرد و مطمئن بود که صدای کسی درنمی‌آید. مدیرانی هم بودند که با توجه به روابط (درون فامیلی و یا درون‌سازمانی) یا ابقا شدند و یا بدون هیچ دردسری ارتقا گرفتند.

شوالیه تاریکی

نقطه اوج حاشیه‌های شهرداری اما انتصاب محمد دلبری (نیروی نظامی- امنیتی بازنشسته) به‌عنوان حراست شهرداری بود. ایجاد فضای امنیتی و پلیسی در شهرداری و سازمان‌های تابعه، ماحصل این حضور بود و البته تنها کارکنان شهرداری نبودند که سایه این مرد قانون! را بالای سر خود حس می‌کردند؛ پس از نصب دوربین‌های مداربسته در کتابخانه ناوی، مردم نیز این حس امنیت و آرامش را مزه مزه می‌کنند.

محمد دلبری که به‌عنوان نیروی دفتر سرمایه‌گذاری جذب شده بود در یکی از حساس‌ترین سمت‌های شهرداری منصوب شد تا دکتر طالبی برای اولین بار شورای شهر را دور زده و قول‌هایش را (مبنی بر عدم جذب نیروی جدید) فراموش کند. گرچه این اولین و آخرین قول دکتر نبود که زیر پا گذاشته می‌شد. (عدم ارائه تخفیف به بدهکاران نیز یکی از مهم‌ترین وعده‌های طالبی بود که در پایان سال گذشته آن را فراموش کرد.)

حضور یک فرد با نگاه امنیتی در رأس حراست شهرداری، باعث ایجاد فضای بی‌اعتمادی در تمام سیستم شورا و شهرداری شد؛ تا جایی که امروز برخی از اعضای شورای شهر درگیر پرونده‌هایی شده‌اند که اعتقاد دارند سرمنشأ همه آن‌ها، همین اداره است. طالبی ادعا داشت (و دارد) حضور دلبری، برای برچیدن سیستم فساد در شهرداری است و مقابله با قانون‌شکنی؛ اما توضیحی درباره تخلف خودش در نحوه جذب ایشان و چگونگی پرداخت حقوق به این فرد را ارائه نداده است. گرچه پیش‌ترها خود این نیروی مجری قانون، درگیر یک پرونده حقوقی شده بود که هنوز هم تکلیف آن روشن نشده است.

سه‌شنبه، خدا کوه را آفرید…

تمام حاشیه‌های پیش‌آمده در ۲ سال اخیر اعضای شورا را به این نتیجه رساند که: «یک پایان تلخ، بهتر از یک تلخی بی‌پایان است…»

در آخرین روزهای سال گذشته، جلسه‌ای جهت طرح سؤال از شهردار (و احتمالاً استیضاح وی) در ساختمان شورا برگزار شد. شنیده‌ها از این جلسه، همان چیزی است که خیلی‌ها پیش‌بینی می‌کردند. مدیریت سنتی و تعارفات همیشگی و حل مسائل به شیوه ریش‌سفیدان، جلوی طرح هرگونه سؤالی را گرفت و طالبی هم مانند همیشه از عشق و علاقه خود به نمایندگان مردم سخن گفت و با تقدیم یک نامه به ریاست شورا جلسه را ترک کرد.

نامه‌ای که (به گفته طالبی) قرار بوده استعفای بدون تاریخی باشد که فقط رئیس شورا از آن خبر داشته باشد تا وی بتواند در یک مهلت ۲-۳ ماهه مشکلات شهر را مرتفع نموده و صندلی ریاست را بدون هیچ دغدغه‌ای تحویل شهردار بعدی دهد.

روز ۱۶ فروردین، نامه‌ای از طرف رئیس شورای شهر به دیگر اعضا تحویل می‌شود که خبر از یک جلسه غیرعلنی در روز سه‌شنبه (۱۷ فروردین) دارد؛ اما نیمه‌های روز ۱۷ فروردین و بعد از ساعت اداری، یک کپی از نامه جدید شهردار به دست اعضای شورای شهر رسید که در آن استعفای خود را (به دلیل درخواست! برخی از اعضای شورای شهر، مدیران شهرداری و مسئولین شهری) پس گرفته و همچنان آمادگی خود را جهت خدمت به شهروندان گرامی! اعلام کرده است.

تمامی اعضای شورای شهر به‌جز رئیس (و میزبان جلسه) در ساعت مقرر در ساختمان شورا حاضر می‌شوند. به نظر می‌رسد شورای شهر دیگر برای خود اعضایش هم جدی به‌حساب نمی‌آید. نامه استعفای کرامت به جلال تعصبی (رئیس شورای شهرستان) تحویل می‌شود. زمزمه‌ها از سلب عضویت یک عضو شورا خبر می‌دهد. اعضای (ارشد!!!) علی‌البدل خود را برای جانشینی آماده می‌کنند اما اگر شایعه‌ها درست باشد و پرونده‌های ایجادشده برای ۳ عضو دیگر شورا هم به همین شدت کارا باشد، احتمال انحلال شورا وجود دارد.

به نظر می‌رسد شورا دیگر وقتی برای تغییر شهردار ندارد؛ البته شاید (به گفته جواد دباغی مقدم، خبرنگار سبزواری) برای اولین بار در ایران، این شهردار است که دارد شورا را تغییر می‌دهد…

[divider]

ناتاشا: آخه آدم چطور می‌تونه، تو هم‌چین شهری بچه‌هاشو بزرگ کنه؟ منظورم شهری که یه مبارزِ خودسرِ نقاب‌دار رو می‌پرسته؟
هاروی: شهر گاتهام افتخار می‌کنه که یه شهروند عادی برای حقانیت ایستادگی می‌کنه.
ناتاشا: گاتهام به قهرمان‌هایی مثل تو نیاز داره… مقام‌های رسمی منتخب مردم… نه مردی که خودش رو بالاتر از قانون می‌دونه.
بروس: دقیقاً… اصلاً کی بتمن رو انتخاب کرده؟
هاروی: خود ما… همه ما که دست رو دست گذاشتیم تا این خلاف‌کارها کنترل شهر رو در اختیار بگیرن.
ناتاشا: اما این سیستم بر اساس دموکراسیه هاروی…
هاروی: رومی‌ها، وقتی دشمن پشت دروازه‌شون بود؛ دموکراسی رو موقتاً کنار می‌گذاشتن و یه نفر رو انتخاب می‌کردن تا از شهر محافظت کنه… این کار، یه افتخار محسوب نمی‌شد بلکه خدمت به مردم بود.
ریچل: هاروی؛ آخرین مردی که برای محافظت از دولتشون انتخاب کردن «سزار» بود که هیچ وقت قدرتش رو تسلیم نکرد!
هاروی: خیلی خب… یا وقتی یه قهرمانی می‌میری؛ یا اون قدر زنده می‌مونی که ببینی خودت هم یه تبهکار شدی…

شوالیه تاریکی (۲۰۰۸) – کریستوفر نولان